Een bezoek aan het Verscholen Dorp bij Vierhouten

Eén van de hutten in het Verscholen Dorp bij Vierhouten

 

Het Verscholen Dorp bij Vierhouten is een onderduikkamp uit de Tweede Wereldoorlog in de bossen van de Veluwe tussen Nunspeet en Vierhouten. Het Verscholen Dorp is een nagebouwd onderduikersdorp uit de Tweede Wereldoorlog dat bestaat uit drie hutten. Zij staan op de plek waar tijdens de Tweede Wereldoorlog de hutten van het Verscholen Dorp stonden. Op een informatiepaneel lees je uitleg over het onderduikersdorp. Ook zijn er twee gedenkstenen geplaatst.

Ik bezocht het Verscholen Dorp tijdens mijn wandeling van de 14e etappe van het Westerborkpad. Dit onderduikerskamp was het doel van deze etappe. Het is een indrukwekkende plek, zeker als je weet wat zich hier heeft afgespeeld. Ik kende deze plek tot voor kort niet.

 

Onderduikerskamp Verscholen Dorp

Het Verscholen Dorp was een onderduikerskamp, ook wel ‘Pas-Opkamp’ of het Geheime Dorp genoemd. Het kamp ligt aan de Pas-Opweg, een handelsroute waar vroeger struikrovers actief waren.

Het kamp werd in de oorlogsjaren opgericht door initiatiefnemers, de familie Bakker uit Nunspeet (Opa Bakker en Tante Cor) en de advocaat mr. E.H. von Baumhauer uit Vierhouten (De Boem). Samen met de mensen uit het verzet wisten zij dit kamp draaiend te houden.

Het begon met vijf mensen die hun toevlucht zochten bij een pension in Nieuw Soerel. Omdat hun eerste onderduikadres verraden werd, vluchtten zij de bossen in. Hier werden in het najaar van 1943 tien primitieve hutten gegraven om de onderduikers te huisvesten. Door het lage grondwaterpeil bleven de half ondergrondse vertrekken kurkdroog. De hutten werden voorzien van bedden, kacheltjes, cilinders met butagas, verbandtrommels en zelfs een brancard. Elke dag bracht een groep vrijwilligers uit Nunspeet water en voedsel, speeltjes, schoon goed en het laatste nieuws. Later werden zelfs waterputten geslagen. Het kamp had een eigen pomp voor drinkwater. Voor medische hulp konden de onderduikers terecht bij twee artsen en een tandarts.

Het kamp bestond uit 9 hutten (met namen als Groot Pas-Op/Groot PO en Anti Moffen hut/AM-hut), sommige half-ondergronds, andere geheel boven de grond. Omdat de hutten in een zeer dicht bos van jonge dennen stonden, werden ze aan het oog onttrokken. Hier hebben tussen april 1943 en oktober 1944 tachtig tot honderd mensen die op de vlucht waren voor de Duitse bezetter in wisselende samenstellingen een veilige plaats gevonden. De bewoners mochten overdag vrij rondlopen in hun eigen ‘vak’, zolang ze maar stil waren. Ze hadden meer bewegingsvrijheid dan veel andere onderduikers. Het kamp bood onder andere onderdak aan joden, verzetsmensen, geallieerden, een Rus en een Duitse deserteur.

Eén van de hutten in het Verscholen Dorp bij Vierhouten Eén van de hutten in het Verscholen Dorp bij Vierhouten

 

De dag begon rond acht uur ’s ochtends met ontbijt. De rest van de dag brachten de onderduikers door met lezen, knutselen en spelletjes. De jongeren kregen onderwijs van studenten. Er werd aandacht werd besteed aan kunst, politieke onderwerpen, filosofie en geschiedenis. De onderduikers moesten de hele dag fluisteren en zaten op elkaars lip. Dit leidde tot irritaties en spanningen. Sommige bewoners kregen wat wel de ‘boskolder’ werd genoemd: ze werden zenuwachtig, ze hadden hun emoties niet onder controle en waren angstig, agressief of gingen druk gedrag vertonen.

Er bestond in de dorpen rondom het kamp een telefonisch waarschuwingssysteem tegen gevaar. Enkele joden kwamen een keer twee verdwaalde Duitse militairen tegen aan de rand van hun hut. De Duitsers vroegen hen wat ze daar deden. He antwoord was dat ze kampeerden in de natuur. Dit incident had nog geen gevolgen.

In april 1944 werd het Pas Op-kamp in allerijl leeggehaald, omdat er iemand was opgepakt die een filmrolletje met foto’s van het kamp bij zich had. Voor de zekerheid werd het hele kamp ontmenst. Na vier weken wachten leek de kust weer veilig en betrokken onderduikers, Joden en geallieerden het kamp weer.

Eén van de hutten in het Verscholen Dorp bij Vierhouten Eén van de hutten in het Verscholen Dorp bij Vierhouten

 

Op zondag 29 oktober 1944 werd het onderduikerskamp ontdekt door twee Landstormers die op zoek waren naar wild. Zij hoorden het geluid van houtzagen en houthakken in het bos. Ze vonden dat verdacht en gingen op het geluid af. Er liep een jongen die de brandgang overstap om water te halen in een ander vak. De jongen werd na een kort verhoor vrijgelaten. De Duitsers gingen bij ‘De Paasheuvel’ versterking halen. Van de 86 onderduikers ontkwamen de meesten. Acht joodse onderduikers wisten niet te ontkomen. Zij werden gevangengenomen en in de kelder van ‘De Paasheuvel’ gevangengezet. Twee van hen werden aan de voet van ‘De Paasheuvel’ gefusilleerd. De anderen moesten later, samen met een executiepeloton, naar het ‘Pas-Opkamp’ lopen om daar gefusilleerd te worden.
Ongeveer één kilometer buiten Vierhouten ontstond een schermutseling. Twee van de onderduikers probeerden te vluchten. Eén van hen werd op de vlucht doodgeschoten, de ander keerde terug toen zijn 6-jarig zoontje begon te schreeuwen. Er werden drie kuilen gegraven waar de onderduikers in moesten gaan liggen. Vervolgens werden zij dood geschoten, ook het 6-jarige jongetje.

In 1995 is er aan de Tongerenseweg een gedenksteen ter herinnering aan de gefusilleerde onderduikers geplaatst. Dit is ongeveer de plek waar het drama zich heeft afgespeeld. Nabij de hutten aan de Pas-Opweg is sinds 1970 een grote kei met inscriptie ter herinnering aan het kamp geplaatst. De gedenksteen aan de Tongerenseweg heb ik niet bezocht. Dit lag uit mijn route.

Op de website van het Verscholen Dorp Vierhouten lees je meer informatie over de ontdekking van het dorp en wie deze ontdekking wel/niet overleefden.

Opa Dionisius Dirk Bakker was later betrokken bij de hulp aan ondergedoken spoorwegmensen. Hij zorgde onder andere voor de uitbetaling van hun salarissen. Hij werd op 13 februari 1945 bij toeval gearresteerd. Met 47 anderen werd hij op 2 maart 1945 door de Duitsers bij Varsseveld in de Achterhoek als represaillemaatregel gefusilleerd. Tante Cor (Cornelia Johanna) Bakker heeft na de bevrijding het stoffelijk overschot van haar echtgenoot naar Nunspeet laten overbrengen. Hij ligt begraven op de Begraafplaats Nunspeet-Oost aan de Eperweg in Nunspeet. Ik bezocht zijn graf tijdens de 15e etappe van het Westerborkpad.

Het graf van Opa Dionisius Bakker op de begraafplaats Nunspeet Oost aan de Eperweg in Nunspeet Het graf van Opa Dionisius Bakker op de begraafplaats Nunspeet Oost aan de Eperweg in Nunspeet

 

Verscholen Dorp nu

Bij het Verscholen Dorp staat nu een gedenksteen, een informatiebord over het kamp en een bord met het gedicht ‘Stil’ van Ida Vos. Door de weersinvloeden zijn de oorspronkelijke hutten verdwenen. Nu staan er drie nagebouwde hutten die een beetje een indruk geven van hoe het er moet zijn geweest. In het boek Het verscholen dorp van Jeroen Thijssen lees ik dat de ooggetuigen geen goed woord over hebben voor de nagebouwde hutten. De verblijven waren in de Tweede Wereldoorlog veel beter, luxer en mooier dan de hutten die er nu staan. Ook de twee gedenkstenen is hun een doorn in het oog, een steen voor Opa Bakker en Tante Cor was in hun ogen genoeg.

Eén van de hutten in het Verscholen Dorp bij Vierhouten Eén van de hutten in het Verscholen Dorp bij Vierhouten

De binnenkant van een van de hutten in het Verscholen Dorp bij Vierhouten De binnenkant van een van de hutten in het Verscholen Dorp bij Vierhouten

 

In de Tweede Wereldoorlog was het bos veel dichter begroeid, waren er geen wandelpaden, fietspaden en parkeerplaats, die er nu wel zijn in de buurt bij de hutten.

Ik breng een bezoek aan alle drie hutten. De kleine, donkere en bedompte ruimtes zien er niet heel aantrekkelijk uit. Ik kan mij gewoon niet voorstellen dat hier met 10 mensen in een hut hebben gewoond die altijd op hun hoede waren. Zo net na 4-5 mei en ook de oorlog in Oekraïne in mijn achterhoofd besef ik op zo’n plek dat onze vrijheid niet zo vanzelfsprekend is en dat we deze vrijheid moeten koesteren.

Ik lees het gedicht ‘Stil’ van Ida Vos bij de hutten.

Het gedicht 'Stil' van Ida Vos in het Verscholen Dorp bij Vierhouten Het gedicht ‘Stil’ van Ida Vos in het Verscholen Dorp

 

Er zijn zijn twee gedenkstenen: één met de namen van de personen die er voor zorgden dat de mensen hier konden onderduiken en aan het fietspad een steen voor de oprichters van het kamp, de familie Bakker uit Nunspeet (Opa Bakker en Tante Cor). De bloemen die je op de foto’s ziet, zijn bloemen die hier tijdens de 4 herdenking 2022 zijn neergelegd. Ik bezocht het Verscholen Dorp een paar dagen na 4 mei 2022.

Gedenksteen voor de familie Bakker in het Verscholen Dorp bij Vierhouten Gedenksteen voor de familie Bakker in het Verscholen Dorp bij Vierhouten

Gedenksteen in het Verscholen Dorp bij Vierhouten Gedenksteen in het Verscholen Dorp bij Vierhouten

 

De hutten en de plek maken indruk. Niet alleen op mij ook op andere bezoekers waaronder ook kleine kinderen.

 

Boeken over het Verscholen Dorp

Omdat ik deze geschiedenis niet ken, zoek ik naar boeken over het Verscholen Dorp en kom een drietal interessante boeken tegen die ik hier wil noemen. Ze zijn stuk voor stuk de moeite van het lezen waard. Deze boeken geven mij een duidelijker beeld van het Verscholen Dorp. Elk boek heeft zijn eigen insteek. Het zijn:

  • De jongen in de schaduw van Janet Wees: een jeugdboek voor kinderen vanaf een jaar of 10 en geschreven vanuit het oogpunt van een kind dat in het kamp verborgen heeft gezeten.
  • Het meisje uit het verscholen dorp van Irma Joubert: een deels verzonnen verhaal met een verzonnen hoofdpersoon die in het Verscholen Dorp ondergedoken zat. Veel personages in het boek hebben werkelijk bestaan, anderen zijn verzonnen. Ook de gebeurtenissen in het kamp zijn aan de werkelijkheid ontleed.
  • Het verscholen dorp van Jeroen Thijssen: dit boek geeft achtergrondinformatie over het hoe en waarom van het Verscholen Dorp en dat wat zich rond en in het kamp heeft afgespeeld.

 

Praktische informatie

Handige weetjes

  • De toegang tot het Verscholen Dorp is gratis.
  • Het Verscholen Dorp is dagelijks geopend tussen zonsopgang en zonsondergang.
  • Jaarlijks wordt op 4 mei een herdenking bij de monument aan de Pas-Opweg en en het monument aan de Tongerenseweg gehouden. Bij de herdenkingen zijn oud-bewoners van het Verscholen Dorp en hun familieleden, familieleden van de onderduikers die aan de Tongerenseweg gefusilleerd werden, veteranen, leden van de Israëlische ambassade en familieleden van verzetsmensen die geholpen hebben met de bevoorrading van het Verscholen Dorp en belangstellenden aanwezig.
  • Rondleidingen in Het Verscholen Dorp worden alleen gegeven op afspraak aan groepen van minimaal tien personen. Een rondleiding bestaat uit drie onderdelen: een bezoek met toelichting aan de onderduikershutten aan de Pas Opweg; een verhaal bij de gedenkstenen aan de Tongerenseweg en een bezoek aan de expositie in Hotel De Vossenberg, Elspeterbosweg 1 in Vierhouten. Een rondleiding incl. de verplaatsingen naar de verschillende locaties duurt ongeveer anderhalf uur. De afstand tussen het Verscholen Dorp en Hotel De Vossenberg is ongeveer 4 kilometer.
  • In een zaal van Hotel Restaurant De Vossenberg, Elspeterbosweg 1 te Vierhouten is een expositie met voorwerpen en foto’s van onderduikerskamp ‘Het Verscholen Dorp’ te bezichtigen. Deze expositie is tijdens de openingstijden van het hotel te bezoeken.
  • Er is geen horeca bij het Verscholen Dorp. Voor versnaperingen moet je teruggaan naar Vierhouten of Nunspeet.

Informatie over het Verscholen Dorp bij Vierhouten Informatie over het Verscholen Dorp bij Vierhouten

 

Bereikbaarheid

Auto
Parkeren bij het Verscholen Dorp is gratis.

Het Verscholen Dorp aan de Pas Opweg in Vierhouten is met de auto alleen te bereiken via het dorp Vierhouten. Let bij het invoeren van het adres aan de Pas Opweg op want je wordt naar het begin van de Pas Opweg geleid. Maar deze weg is afgesloten voor autoverkeer.  Rijd via Vierhouten, Gortelseweg, Tongerenseweg (wordt later een zandweg) naar de Pas Opweg. Sla hier rechtsaf. Het parkeerterrein staat aangegeven.

In Vierhouten is de route met gele bordjes met de tekst Verscholen Dorp aangegeven.

Fiets
Er loopt een betonnen fietspad langs het Verscholen Dorp. Dit fietspad is vanuit Vierhouten en Nunspeet bereikbaar.

Wandelen
Er zijn meerdere wandelingen die via het Verscholen Dorp gaan.

Informatie over het Verscholen Dorp bij Vierhouten

 

Overnachten onderweg

In Nunspeet en omgeving en in ook Vierhouten zijn veel accommodaties waar je kunt overnachten.

Onderweg zijn er ook genoeg natuurhuisjes in Nunspeet of in Vierhouten te boeken waar je in de natuur kunt uitrusten van je bezoek aan het Verscholen Dorp en je wandeling.

 

Website

Verscholen Dorp Vierhouten

 

Sociale media

Facebook
Instagram

 

Heb jij het Verscholen Dorp in de bossen van Nunspeet al eens bezocht? Zo ja, wat zijn jouw ervaringen?

 

Deze blog bevat affiliate links. Als je via deze links iets bestelt krijg ik hier een kleine vergoeding voor. Jij betaalt niets extra. Wat een affiliate link inhoudt, vertel ik je in de Disclaimer.

 

Meer lezen

 

Volg JTravel op Facebook, Instagram, Twitter, Pinterest en Bloglovin’.

 

Bewaar op Pinterest

Ik bracht tijdens het wandelen van een etappe van het Westerborkpad een bezoek aan het Verscholen Dorp bij Vierhouten. Het Verscholen Dorp is een onderduikkamp uit de Tweede Wereldoorlog in de bossen van de Veluwe tussen Nunspeet en Vierhouten. Meer lees je in deze blog. #verscholendorp #vierhouten #nunspeet #veluwe #tweedewereldoorlog #jtravel #jtravelblog Ik bracht tijdens het wandelen van een etappe van het Westerborkpad een bezoek aan het Verscholen Dorp bij Vierhouten. Het Verscholen Dorp is een onderduikkamp uit de Tweede Wereldoorlog in de bossen van de Veluwe tussen Nunspeet en Vierhouten. Meer lees je in deze blog. #verscholendorp #vierhouten #nunspeet #veluwe #tweedewereldoorlog #jtravel #jtravelblog Ik bracht tijdens het wandelen van een etappe van het Westerborkpad een bezoek aan het Verscholen Dorp bij Vierhouten. Het Verscholen Dorp is een onderduikkamp uit de Tweede Wereldoorlog in de bossen van de Veluwe tussen Nunspeet en Vierhouten. Meer lees je in deze blog. #verscholendorp #vierhouten #nunspeet #veluwe #tweedewereldoorlog #jtravel #jtravelblog

Ik bracht tijdens het wandelen van een etappe van het Westerborkpad een bezoek aan het Verscholen Dorp bij Vierhouten. Het Verscholen Dorp is een onderduikkamp uit de Tweede Wereldoorlog in de bossen van de Veluwe tussen Nunspeet en Vierhouten. Meer lees je in deze blog. #verscholendorp #vierhouten #nunspeet #veluwe #tweedewereldoorlog #jtravel #jtravelblog Ik bracht tijdens het wandelen van een etappe van het Westerborkpad een bezoek aan het Verscholen Dorp bij Vierhouten. Het Verscholen Dorp is een onderduikkamp uit de Tweede Wereldoorlog in de bossen van de Veluwe tussen Nunspeet en Vierhouten. Meer lees je in deze blog. #verscholendorp #vierhouten #nunspeet #veluwe #tweedewereldoorlog #jtravel #jtravelblog Ik bracht tijdens het wandelen van een etappe van het Westerborkpad een bezoek aan het Verscholen Dorp bij Vierhouten. Het Verscholen Dorp is een onderduikkamp uit de Tweede Wereldoorlog in de bossen van de Veluwe tussen Nunspeet en Vierhouten. Meer lees je in deze blog. #verscholendorp #vierhouten #nunspeet #veluwe #tweedewereldoorlog #jtravel #jtravelblog

2 reacties

  • Ed van der Ploeg schreef:

    “Mooi”. Gaan we maar eens kijken.

  • Geef een reactie

    Over JTravelBlog

    Welkom op de website van JTravelBlog. Mijn naam is Jaquelien, het gezicht achter de websites JTravelBlog en JTravel.Het gezicht achter JTravelBlog.

    Zoeken

    Abonneer je op de nieuwsbrieven van JTravelBlog

    Voer je e-mailadres in om je in te schrijven voor de nieuwsbrieven van JTravelBlog. Je ontvangt een e-mail als er een nieuwe blog verschijnt.

    Buy me a coffee

    Aanbiedingen

    Heb je de wekelijkse aanbiedingen van JTravelBlog al eens bekeken?

    Aanbiedingen van JTravelBlog.nl

    Boek een vlucht

    Skyscanner

    Boek je hotel



    Booking.com

    Boek je Natuurhuisje

    Boek hier je Natuurhuisje

    Heb je nog iets nodig?

    Bol.com