De 22 hofjes in Haarlem

Het Teylers Hofje aan de Koudenhorn, één van de 22 hofjes in Haarlem

 

Ik kom regelmatig in Haarlem en vind het altijd leuk om één van de 22 hofjes in Haarlem te bezoeken. De hofjes zijn een oase van rust in de vaak drukke binnenstad. Eén van de leukste dingen om te doen is een wandeling maken langs de mooiste hofjes in Haarlem.

Hofjes zijn typisch Nederlands. Het oudste hofje in Haarlem dateert uit 1395: het Hofje van Bakenes. Dit is ook het oudste hofje in Nederland.

Andere steden met hofjes zijn o.a. Groningen, Amsterdam, Den Haag en Leiden. Ook in deze steden heb ik al verschillende hofjes bezocht en kom daar in andere blogs nog een keer op terug als ik bijv. in Groningen of Leiden meer hofjes heb bezocht.

De hofjes zijn ooit gesticht om oudere weduwen of ongehuwden samen op één terrein te laten wonen. Wonen in een hofje was een vroege vorm van bejaardenzorg en sociale woningbouw. De hofjes werden gebouwd door christelijke gemeenten en rijke particulieren.

 

Hofjes in Haarlem

De 22 hofjes in Haarlem liggen bijna allemaal in de binnenstad. Ieder hofje heeft een eigen karakter, met zijn eigen verhaal en uiterlijk. De hofjes worden nog steeds bewoond. Niet meer door arme, oude vrouwen, maar de hofjes in Haarlem zijn nog altijd een sociale woonvoorziening. De hofjes zijn naast een plek om te wonen ook een toeristische trekpleister geworden.

De 22 hofjes in Haarlem zijn tussen de 13e en 19e eeuw gebouwd.

In de kleine huisjes woonden ouderen en bejaarde vrouwen. De hofjes werden bewoond door 5 tot 30 vrouwen. Voor bejaarde mannen waren er mannenhuizen, want men vond dat een man niet in staat was voor zichzelf te zorgen.

Veel hofjes zijn verdwenen, omdat het onderhoud te duur werd. De hofjes zijn gebouwd rondom rustieke binnentuinen met prachtige kleine woningen. De historische details vertellen het verhaal van de rijke Haarlemse geschiedenis. De gevels van hofjes zijn versierd met familiewapens. De bewoonsters leefden van een wekelijkse toelage van ongeveer vijf cent, een maandelijks kannetje boter, wat vlees en brandstof voor de kachel. Deze vrouwen leefden hier heel eenvoudig. De weldoeners verbonden meestal hun naam aan het hofje. Andere hofjes zijn vernoemd na het overlijden van een weldoener (bijv. het Teylershofje) of zijn gesticht door een kerkelijke gemeenschap, zoals het Luthershofje. De hofjes zijn nu eigendom van wooncorporaties, kerkelijke organisaties, onafhankelijke regentencolleges of particulier eigendom.

Haarlem heeft naast 20 oude hofjes ook twee moderne hofjes: de Gravinnehof en het Johannes Enschedé Hof. Mijn voorkeur gaat uit naar de oude hofjes met een mooie tuin met prachtige bloemen en planten.

De meeste hofjes in Haarlem zijn tussen 10.00 en 17.00 uur te bezoeken. De hofjes zijn vrij toegankelijk. De hofjes met poort zijn op zondag gesloten. De hofjes in Haarlem zijn selectief geworden in het toelaten van bezoekers. Er zijn hofjes die beperkt open zijn of zelfs helemaal gesloten zijn voor bezoekers. De reden is dat er soms te veel bezoekers tegelijk waren en dat mensen een huisje naar binnen gluurden of nog erger, binnenstapten. Heb respect voor de bewoners, het is geen museum en respecteer de privacy van de bewoners.

Fuchsia in het Hofje van Guurtje de Waal aan de Lange Annastraat in Haarlem Fuchsia in het Hofje van Guurtje de Waal aan de Lange Annastraat in Haarlem

 

Hofjeswandeling in Haarlem

Er bestaan verschillende hofjeswandelingen in Haarlem. Zelf heb ik het in verleden een wandeling gemaakt die door het VVV-kantoor van Haarlem was samengesteld, de wandeling ‘Verborgen Groen’. Deze wandeling en folder kan ik niet meer terugvinden op de website. Op mijn andere website JTravel.nl heb ik deze hofjeswandeling uitgewerkt.

Een andere website met veel informatie en een hofjeswandeling is de website Haarlemsehofjes.nl.

 

Tip: begin je wandeling langs de 22 hofjes in het centrum van Haarlem en zorg dat je voor het middaguur het Hofje In den Groenen Tuin aan de Warmoesstraat hebt bezocht. Dit hofje is geopend van 10.00-12.00 uur.

 

Er worden georganiseerde stadswandelingen langs de hofjes georganiseerd.

Ook zonder een georganiseerde wandeling en de stadsgids kun je de hofjes bezoeken. Ik heb hieronder alle hofjes in Haarlem op een rijtje gezet. Onderaan vind je een handige kaart.

 

De 22 hofjes in Haarlem

Zoals eerder al vermeld telt Haarlem 22 hofjes. Hieronder een beschrijving, het adres en openingstijden. De volgorde kan een route zijn voor een stadswandeling langs de hofjes van Haarlem.

 

Hofje In den Groenen Tuin

Het Hofje In den Groenen Tuin dateert uit 1616. Het hofje is gesticht uit de nalatenschap van Catarina Jansdochter Amen. Dit hofje was bestemd voor rooms-katholieke alleenstaande dames vanaf 50 jaar, die zelf in hun onderhoud moesten kunnen voorzien. Na hun dood gingen al hun bezittingen naar het hofje. Deze regels zijn niet meer van toepassing. In het hofje zijn deze oude reglementen nog wel te zien.

De naam ‘In den Groenen Tuin’ is afgeleid van de naam van één van de weldoensters van dit hofje, Josina van Groeneven. Ven betekent ‘moeras, weide, tuin’. Op de gevelsteen is buiten de naam van het hofje zie je een hof, omringd door een gracht met op de voorgrond een zwaan. De zwaan is de hoofdfiguur op de steen. Josina bezat het recht van zwanen voor het Spaarne en De Liede. Het zogeheten Zwanendrift, een recht dat zij op 2 juni 1608 aan de stad Haarlem schonk.

Het hofje In den Groenen Tuin is in 1885 herbouwd. Het aantal woningen is toen teruggebracht van 20 naar 18. Er wonen nu 4 vrouwen in het hoofdgebouw en 14 in de huisjes rondom de binnentuin. Het Hofje In den Groenen Tuin bestaat uit twee rijtjes witgepleisterde woningen uit de 17e eeuw. Het huidige hoofdgebouw aan de Warmoesstraat is voorzien van tuitgevels, vensters met deelzuiltjes en gebeeldhouwde koppen van oude mannen en vrouwen. Dit hoofdgebouw dateert uit 1885. Aan de gevel van de achteringang aan de Lange Veerstraat 24 zie je een opvallende gevelsteen. Deze achteringang is alleen toegankelijk voor bewoners en beheerders. In 2016, ter gelegenheid van het 400-jarig bestaan, is een hofjespomp in de tuin van het hofje geplaatst.

Je moet aanbellen om het hofje binnen te komen.

Openingstijden: maandag t/m vrijdag van 10.00 tot 12.00 uur. In het weekend is het Hofje In den Groenen Tuin gesloten.
Adres: Warmoesstraat 23, 2011 HN Haarlem.

Hofje In den Groenen Tuin aan de Warmoesstraat

 

Johannes Enschedé Hofje

Het Johannes Enschedé Hofje dateert uit 2007 en is het jongste hofje van Haarlem.

Het Johannes Enschedé Hofje bestaat uit 10 woningen, 8 voor vrouwen ouder dan 65 jaar en 2 voor bejaarde stellen. In dit hofje mogen ook mannen wonen. Het hofje is vernoemd naar de drukkerij Joh. Enschedé. Deze drukkerij was vroeger hier gevestigd. Het ontwerp verwijst naar natuur (hout en groen) en cultuur (balkonhek, hek berging en glas-in-loodraam). Aan de voorzijde van het hofje, aan de zijde van Korte Begijnestraat, zie je een glas-in-loodraam.

Het Johannes Enschedéhofje ligt naast het oudste hofje van Haarlem, het Hofje van Bakenes. De initiatiefnemers van de bouw van dit hofje zijn de regenten van het Hofje van Bakenes en Woonmaatschappij Haarlem. Zij zijn nu ook de beheerders van het hofje.

Het hofje is toegankelijk via het oudste hofje van Haarlem, het hofje van Bakenes of via de Korte Begijnestraat. Je kunt binnendoor naar het Hofje van Bakenes lopen.

Openingstijden: maandag t/m zaterdag van 10.00 uur tot 17.00 uur. Op zondag is het hofje gesloten.
Adres: Korte Begijnestraat 18, 2011 HC Haarlem.

Johannes Enschedé Hofje aan de Korte Begijnestraat in Haarlem

 

Hofje van Bakenes

Het Hofje van Bakenes is het oudste nog bestaande hofje in Haarlem. De officiële benaming van het hofje is ‘De Bakenesserkamer’. Hiermee worden de kamerwoningen in het hofje bedoeld.

Het Hofje van Bakenes is in 1395 gesticht. Dit gebeurde volgens testamentaire bepalingen van koopman Dirck van Bakenes, een afstammeling van één van de meest vooraanstaande en welgestelde families in Haarlem. Zijn weduwe en haar beide zoons lieten Hofje van Bakenes bouwen.

In het hofje De Bakenesserkamer waren oorspronkelijk 13 huisjes gebouwd. De huisjes waren ingericht voor de verzorging van 20 alleenstaande, arme, oude vrouwen. Zij konden aan het eind van de 14e eeuw niet voor een zelfstandige woning zorgen. In 1663 werden enkele huisjes verbouwd tot regentenkamer, waarna er nog plaats was voor 18 vrouwen, later nog 12 vrouwen. De voorgevel van de regentenkamer komt iets naar voren. Je mag ongeneerd een blik naar binnen werpen in de regentenkamer zonder de bewoners te storen.

Boven de poort is een spreuk bevestigd: ‘Dirck van Bakenes voor vrouwen acht en twee mael ses’. Dit duidt op het aantal vrouwen 8 + (2 x 6) = 20, die hier kunnen wonen en de minimumleeftijd (8 + 2) x 6 = 60 jaar, die de vrouwen moesten hebben om hier te kunnen wonen.

In de tuin staat een houten baldakijn overdekte waterpomp.

Het Hofje van Bakenes heeft twee ingangen: één aan de Bakenessergracht en één aan de Wijde Appelaarsteeg. De ingang aan de Wijde Appelaarsteeg is de hoofdingang.

Openingstijden: maandag t/m zaterdag van 10.00 uur tot 17.00 uur. Op zondag is het hofje gesloten.
Adres: Wijde Appelaarsteeg 11F, 2011 HB Haarlem.

Hofje van Bakenes aan de Wijde Appelaarsteeg

 

Hofje van Staats

Het Hofje van Staats werd in 1730 gesticht uit de nalatenschap van de Haarlemse garenreder en handelaar Ysbrand Staats. Zijn hele erfenis was bestemd voor de armen.

Er werden 30 huisjes voor alleenstaande oudere vrouwen gebouwd. Voorwaarde om in dit hofje te mogen wonen, was dat men gereformeerd was. Nu zijn door samenvoegingen van huisjes nog 20 huisjes over.

In het hoofdgebouw zijn de regentenkamer en de woning van de beheerder te vinden. Boven de ingang bevindt zich het medaillon van Ysbrand Staats en een beeldhouwwerk. Achter het hoofdgebouw ligt een grote binnentuin met daar omheen de hofjeswoningen.

Openingstijden: maandag t/m zaterdag van 10.00 uur tot 17.00 uur. Op zondag is het hofje gesloten.
Adres: Jansweg, 2011 KH Haarlem.

Het Hofje van Staats aan de Jansweg, één van de 22 hofjes in Haarlem

 

Hofje van Noblet

Het Hofje van Noblet is een statig huis met een tuin aan de voorkant. Het hofje is in 1761 gebouwd uit de nalatenschap van Leonard Noblet en zijn zussen Sara en Geertruida. Zij  hadden geen wettige nabestaanden. De huizen van het hofje zijn gebouwd in de tuin van het huis van de Amsterdamse familie Noblet.

In totaal zijn er twintig huizen gebouwd, 10 huizen voor vrouwen uit Haarlem aan de oostkant en tien huizen voor vrouwen uit Amsterdam aan de westkant. De vrouwen moesten aan een aantal regels voldoen: ten minste 50 jaar oud zijn, hun hele leven alleenstaand zijn geweest en lid zijn van de Nederduits Gereformeerde Kerk. De woningen bevinden zich in de oorspronkelijke tuin aan de achterzijde van het huis. In 1992 is het aantal huizen teruggebracht van 20 naar 16.

Het voormalig huis van de familie Noblet is de woning van de beheerder en als regentenkamer en sinds 1760 het hoofdgebouw van het Hofje van Noblet. In de regentenkamer hangen de portretten van tientallen regenten.

Boven in de gevel zie je het wapen van de familie Noblet en daarboven een klok.

Openingstijden: maandag t/m zaterdag van 10.00 uur tot 17.00 uur. Op zondag is het hofje gesloten.
Adres: Nieuwe Gracht 2, 2011 NE Haarlem.

Hofje van Noblet aan de Nieuwe Gracht

 

Teylers Hofje

Het Teylers Hofje ligt achter een imposante poort en een neoclassicistische façade met Dorische zuilen. Het Teylers Hofje dateert uit 1787 en is gesticht uit de nalatenschap van Pieter Teyler van der Hulst.

Na de dood van zijn vrouw in 1752 stichtte Pieter Teyler van der Hulst al een hofje. Dit hofje werd gevestigd op het terrein van het huidige Vrouwe- en Antonie Gasthuys. In zijn testament bepaalde hij dat na zijn dood het Teylershofje verplaatst moest worden naar de Koudenhorn.

Het Teylers Hofje was bestemd voor eerzame dames van boven de 70 jaar. Nu wonen er ook alleen vrouwen. De leeftijdsregel is niet meer van toepassing. De voorkeur voor nieuwe bewoonsters is een alleenstaande vrouw van boven de 50 jaar zonder thuiswonende kinderen en zonder huisdieren.

In het hoofd- of voorgebouw bevindt zich een beheerderswoning en een regentenkamer en daarachter 22 monumentale éénpersoonshuisjes. De huisjes liggen rond een gemeenschappelijk groen hofje. Op de binnenplaats staat een hardstenen pomp.

Openingstijden: maandag t/m zaterdag van 10.00 uur tot 18.00 uur. Op zondag is het hofje gesloten.
Adres: Koudenhorn 64, 2011 JK Haarlem.

Het Teylers Hofje aan de Koudenhorn

 

Gravinnehof

De Gravinnehof is een modern hofje uit 2001 naar aanleiding van het 750-jarig bestaan van de stad Haarlem. Op initiatief van de gemeente Haarlem is in samenwerking met de Stichting Haarlemse Hofjes een architectuurprijs uitgeschreven voor een nieuw te bouwen ’21e eeuws hofje’ op het voormalig parkeerterrein tussen de Gravinnesteeg en de Helmbrekerssteeg.

Het Gravinnehofje heeft 26 woningen, tien tweepersoons- en zestien éénpersoonsappartementen en een moderne binnentuin. De Gravinnehof is bedoeld voor mannen en vrouwen van 55 jaar en ouder en omvat 26 seniorenwoningen. De Gravinnehof werd op 7 mei 2001 door Prinses Margriet geopend. Elk jaar wordt deze opening op of rond 7 mei herdacht met een ‘preuve’ (gift).

Openingstijden: zaterdag van 12.00 en 14.00 uur. Vanuit de Gravinnesteeg is buiten de openingstijden de binnentuin in te kijken.
Adres: Spaarne 100-102, 2011 DC Haarlem.

Gravinnehof aan het Spaarne

 

Essenhof

De Essenhof staat niet te boek als hofje. De eigenaar van het complex van 24 woningen was een stichting met heuse regenten. Nu is het arbeidershofje particulier eigendom. De 24 huizen zijn tussen 1868 tot 1870 gebouwd uit de nalatenschap van Abraham de Haas, een schatrijke Haarlemmer die zijn erfenis had bestemd om sociale doelen te verwezenlijken. Het is een opmerkelijk huizencomplex omdat de zes blokken dwars zijn geplaatst. Hierdoor ligt de toegang tot een woning niet aan het binnenterrein maar in een poort. Het complex heeft door de binnentuin met twee pompen het aanzien van een hofje. In deze tuin staan verschillende bankjes met een gedenkplaatje. Deze bankjes zijn hier geplaatst vanwege de viering van het 150-jarig bestaan van het hofje in 2017.

In de sociale huurwoningen wonen nu alleenstaande mannen en vrouwen, eventueel met huisdieren. Huisdieren zijn niet in alle hofjes welkom.

Het hofje is weinig bekend en dit willen de bewoners graag zou houden. Vanaf de straatkant is ook niet te zien dat zich hier een hofje bevindt.

Openingstijden: -.
Adres: Essenstraat 24G, 2011 DX Haarlem.

Essenhof aan de Essenstraat in Haarlem

 

Hofje van Willem Heijthuijsen

Het hofje van Heijthuijsen werd gesticht in 1650 uit de nalatenschap van lakenhandelaar Willem van Heijthuijsen.

Het hofje ligt het buiten de stadswallen, op landgoed Middelhout. Dit landgoed was eigendom van Willem Heythuizen. Een deel, het torenachtige gebouwtje en het stuk rechts daarvan tot de onderdoorgang, dateert van rond 1600 gebouwd, de andere delen zijn in 1650 en 1755 aangebouwd.

De huisjes van het Hofje van Heythuysen waren voor stelletjes. Er zijn zes woningen gebouwd, die plaats boden aan twaalf mannen en vrouwen. Later werd het hofje alleen door vrouwen bewoond. De tuin ligt naast de in T-vorm opgezette huisjes. Rechts van de ingangspoort bevindt zich de vroegere regentenkamer.

Nu zijn de negen huisjes verhuurd aan zowel vrouwen als mannen die moeten rondkomen van een bescheiden inkomen.

Openingstijden: maandag t/m zaterdag.
Adres: Kleine Houtweg 135, 2012 CG Haarlem.

 

Vrouwe- en Antonie Gasthuys

Vrouwe- en Antonie Gasthuys is een statig hofje uit 1440.  Oorspronkelijk bevond het hofje zich op twee andere locaties: naast de huidige Bakenesserkerk, en buiten de toenmalige Schalkwijkerpoort.

In 1440 schonk Claes Brenssoenszoon een huis in de Klerksteeg (nu Bakenesserstraat) aan de kapel op Bakenes ‘om den rechten armen dairin te logieren ende te leggen’. Dit werd het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis. Hier mochten arme vrouwelijke reizigers twee nachten logeren.

Jan Claes Dierdtsen schonk in 1440 een kapel en een gasthuis met twee kamers aan het gilde van het Heilig Kruis. Dit was het Sint Antonie Gasthuys aan de Schalkwijkerpoort. Dit Gasthuys werd in 1726 vanwege financiële problemen opgeheven en de gebouwen werden verkocht. De aanwezige goederen en bewoonsters werden overgebracht naar het Onze Lieve Vrouwe Gasthuys. Sinds die tijd is dit het Vrouwe- en Antonie Gasthuys en sinds 1786 is het hofje gevestigd aan het Klein Heiligland.

Het Vrouwe- en Antonie Gasthuys bestaat uit een hoofdgebouw met op de begane grond een regentenkamer en twee appartementen uit 1648 en twee zijvleugels uit 1730. In deze zijvleugels bevinden zich zes woningen. De muur aan het Klein Heiligland dateert uit 1787. Boven de hoofdingang is het wapenschild van de 17e eeuwse eigenaar, de Haarlemse zeepzieder Pieter Joost Bogaert, te zien.

Je kunt wel door de toegangspoort lopen en op het voorplein een kijkje nemen, maar je mag niet langs de huizen en door de tuin lopen.

Openingstijden: het Vrouwe- en Antonie Gasthuys is niet toegankelijk is voor bezoekers.
Adres: Klein Heiligland 71, 2011 ED Haarlem.

Vrouwe- en Antonie Gasthuys aan het Klein Heiligland

 

Proveniershof

De Proveniershof in het centrum van Haarlem dateert uit 1704. Voor de bouw van het hofjes stond hier het Sint Michielsklooster voor vrouwen die in 1578 door de protestanten tijdens de reformatie verjaagd werden. Het terrein kwam na de 80-jarige oorlog in handen van de Schutterij Sint-Joris. Het kloosterhof werd door hen als oefenterrein gebruikt. Het oefenterrein werd toen ‘De Doelen’ genoemd. Het oude kloostergebouw werd in 1592 vervangen door een nieuw ‘doelengebouw’, nu het poortgebouw van de Proveniershof. Vroeger was dit een stadsherberg met de naam Heerenlogement.

In 1704 werd besloten om hier een proveniershuis te stichten. De bewoners, de proveniers, waren niet aangewezen op liefdadigheid. Ze betaalden zelf voor onderdak en verzorging. De huizen waren bestemd voor de gegoede burgerij. De bewoners kochten zich in voor een eenmalige betaling van 3.000 gulden en konden hier op latere leeftijd wonen. ‘Proveniers’ zijn mensen die van ‘preuves’ (giften) leven. De proveniers woonden in de huisjes rondom de binnentuin en kregen hun maaltijden bij het hoofdgebouw. De meeste woningen werden aan het eind van de 18e eeuw verhuurd. Het proveniershuis was tot 1866 een oudemannenhuis en het proveniershuis de naam Proveniershof.

De Proveniershof heeft een dubbele rij huisjes, de binnenring en de buitenring met in totaal 67 woningen: 38 rond de tuin en de overige huisjes liggen aan de aangrenzende straatjes. In dit hofje mogen ook echtparen wonen.

Openingstijden: de Proveniershof is vrij toegankelijk voor bezoekers.
Adres: Grote Houtstraat 142D, 2011 SV Haarlem.

Proveniershof aan de Grote Houtstraat

 

Hofje van Guurtje de Waal

Het Hofje van Guurtje de Waal is gesticht in 1616. Het hofje was bedoeld voor gereformeerde weduwen en gereformeerde oude vrijsters. Het hofje werd de eerste jaren door Guurtje zelf bestuurd. In 1628 werd het reglement aangepast, waardoor er alleen nog weduwen of alleenstaanden mochten wonen, die ook lid waren van de gereformeerde gemeente. Haar achterneef en burgemeester van Haarlem, Jan de Wael, werd na haar overlijden regent van het hofje. Hij liet in 1661 het hof vergroten van zes naar acht woningen. In de toegangspoort werd het opvallende wapen van de familie De Wael verwerkt: een leeuw met een afgehakte kop waar stralen bloed uitspuiten.

Het aantal woningen is teruggebracht van acht naar vier. Het Hofje Guurtje de Waal is het kleinste hofje in Haarlem. De woningen liggen rond een mooie binnentuin.

Openingstijden: maandag t/m vrijdag van 10.00 uur tot 17.00 uur. Op zaterdag en zondag is het hofje gesloten.
Adres: Lange Annastraat 40C, 2011 XJ Haarlem.

Hofje van Guurtje de Waal aan de Lange Annastraat in Haarlem

 

Brouwershofje

Het Brouwershofje is in 1472 gesticht door Jacob Huyge Roeperszoon en zijn zus Katrijntje Huyge Roepersdochter, een brouwersfamilie die verbonden waren aan het Brouwersgilde. Wie in de 15e eeuw bier wilde brouwen in Haarlem moest in de lid zijn van het Sint Maartensgilde. Dit diende als een soort keurmerk voor het Haarlemse bier. De arme brouwersmeiden, die niet meer in de brouwerijen konden werken, werden in het Brouwershofje, met 22 huisjes, ondergebracht. Deze vrouwen mochten vrij wonen in dit hofje en kregen een klein bedrag, turf en ieder een half vat boter. Ook hadden ze twee vrije stoelen in de nabijgelegen Nieuwe Kerk en kregen ze daar na overlijden een graf. In 1576 brandde het Brouwershofje af. Bij de herbouw werd het aantal huisjes teruggebracht naar acht woningen. Nu zijn er nog vier moderne woningen. De minimale leeftijd voor bewoners is 55 jaar en er mogen zowel vrouwen, mannen als echtparen wonen.

Op de gevel van het Brouwershofje staat in gietijzeren cijfers het jaartal 1586.  Het Brouwershof is herkenbaar aan de karakteristieke ramen met wit met rood geschilderde luiken, zowel aan de straatzijde als in het hofje.

Openingstijden: dagelijks geopend voor bezoekers.
Adres: Tuchthuisstraat 8, 2011 XK Haarlem.

Brouwershofje aan de Tuchthuisstraat in Haarlem

 

Bruiningshofje

Het Bruiningshofje uit 1610 is één van de kleinste hofjes van Haarlem. Boven de toegangsdeur bevindt zich een gedenksteen met het opschrift: ‘Bruiningshofje, gesticht ongeveer 1610, herbouwd Ao. 1936.’ De doopsgezinde Jan Bruininck kocht diverse huisjes op rondom zijn huis en het achtererf van zijn weefwinkel. Hierdoor ontstond een hofje voor 6 bewoonsters. Het huis met ‘een vrijen eijgen steeghe’ is nu de toegang tot het hofje. Het Bruiningshofje was bestemd voor vrouwen uit de Doopsgezinde Gemeente. Oorspronkelijk stonden hier vijf huizen. Na renovaties zijn er nog vier over.

Je moet goed zoeken om het Bruiningshofje te vinden, want je loopt de ingang van het hofje zo voorbij. Deze ingang zit verborgen achter een hek, op de Botermarkt. Achter het hek bevindt zich een gang naar het hofje.

Openingstijden: maandag t/m vrijdag van 10.00 uur tot 17.00 uur. Op zaterdag en zondag is het hofje gesloten.
Adres: Botermarkt 9, 2011 XL Haarlem.

Bruiningshofje aan de Botermarkt

 

Hofje van Loo

Het Hofje van Loo wordt ook wel het Sint Elisabeth’s Gasthuishofje genoemd. Dit is het meest zichtbare hofje van Haarlem. Het hofje wordt de straat gescheiden door een hek. Het Hofje van Loo is helaas niet bezoeken. Je hebt door het hek een mooi zicht op de tuin.

Het hofje van Loo is in 1489 gesticht door Simon Pieterzoon van Loo en zijn vrouw Goltje Willems. Bij de stichting van dit hof werd bepaald dat het hofje bestemd was voor dertien priesters of arme mensen. Er hebben zover bekend alleen vrouwen in het hofje gewoond.

Het aantal van dertien woningen is niet toevallig gekozen. Het getal symboliseert Christus en de twaalf Apostelen.

In 1885 zijn drie woningen aan de straatkant vanwege de verbreding van de Barrevoetsteeg tot de Barrevoetsstraat afgebroken. Deze woningen werden vervangen door het huidige hek. De drie woningen zijn daarnaast herbouwd. Deze drie huisjes zijn niet gepleisterd en witgeschilderd. De andere 10 woningen zijn dat wel. Het wapen van het St. Elisabeth Gasthuis uit de oude toegangspoort werd in de gevel van één van de nieuwe huisjes ingemetseld. Het wapen van de heilige Elisabeth is ook te zien op de waterpomp. Het huis schuin tegenover de ingang, aan de rechterkant, is de regentenkamer. Deze kamer is nooit gebruikt omdat de regenten hun eigen vertrekken in het St. Elisabeth Gasthuis hadden.

Openingstijden: het Hofje van Loo is niet toegankelijk voor bezoekers. Alleen onder begeleiding van een gids van het VVV-kantoor of het Gilde is het hofje voor groepen van maximaal 20 personen van maandag t/m vrijdag tussen 10.00-16.00 uur toegankelijk.
Adres: Barrevoetestraat 7 A, 2011 WL Haarlem.

Hofje van Loo aan de Barrevoetestraat in Haarlem

 

Wijnbergshofje

Het pand ‘De Wijnberg’ werd oorspronkelijk gebruikt als kerk van de Hoogduitse Doopsgezinde gemeente in Haarlem. Deze gemeente ging in 1651 samen met de Doopsgezinde Vlaamse gemeente. Eén van de kerken werd afgestoten en dat was De Wijnberg. Het werd omgebouwd tot een hofje voor oudere alleenstaande dames. Het Wijnbergshofje bestond uit een hoofdgebouw en twee zijvleugels met daarin de 11 hofjeswoningen. In het hoofdgebouw bevonden zich een regentenkamer en een woning voor de opzichteres. De bewoonsters kregen van de regenten wekelijks een preuve (een gift) en ze kregen de meest noodzakelijke levensmiddelen in natura. De bewoonsters betaalden geen huur.

Bij een renovatie in 2005-2006 is het aantal woningen teruggebracht van 11 naar 9. De regentenkamer en de 9 huisjes staan op de Rijksmonumentenlijst.

Openingstijden: het Wijnbergshofje is niet toegankelijk voor bezoekers. Alleen bij bij speciale gelegenheden, zoals Open Monumentendagen, wordt het hofje opengesteld.
Adres: Barrevoetestraat 4, 2011 WP Haarlem.

Wijnbergshofje aan de Barrevoetestraat in Haarlem

 

Zuiderhofje

Het Zuiderhofje werd in 1640 gesticht door de doopsgezinde Jacques van Damme en zijn vrouw Elisabeth Blinckvliet. In het testament van het echtpaar werd vastgelegd dat de veertien bewoonsters een doopsgezinde geloofsovertuiging moesten aanhangen en de naam van het echtpaar mocht niet aan het hofje worden verbonden.

Het Zuiderhofje is vernoemd naar de straat waar het hofje zich bevindt, de Zuiderstraat. Het Zuiderhofje is sinds 1784 geheel zelfstandig. Het hofje wordt bestuurd door regenten en regentessen. Zij bepalen het (financiële) beleid en zorgen voor onderhoud van de woningen.
Het Zuiderhofje is in 1891 herbouwd. Aan de straatzijde werd een nieuw hoofdgebouw met vier woningen gebouwd. Ook werden de woning voor de opzichteres, een regentenkamer en aan beide zijden van de binnentuin vijf woningen gebouwd. Het Zuiderhofje heeft veertien woningen. Het hofje is alleen te betreden via de centrale hal van het hoofdgebouw.

Openingstijden: het Zuiderhofje is niet toegankelijk voor bezoekers. Het Zuiderhofje is alleen tijdens de Open Monumentendagen toegankelijk voor publiek.
Adres: Zuiderstraat 12, 2011 XT Haarlem.

Zuiderhofje aan de Zuiderstraat in Haarlem

 

Frans Loenenhofje

Het Frans Loenenhofje heeft een bijzondere toegangspoort uit 1625. De poort is gebouwd in de Hollandse Renaissancestijl. Bovenin zie je het wapen van Frans Loenen, een onthoofde leeuw. De toegangspoort bevindt zich bij het enige aan de straatkant gelegen huisje met nummer 24A. Dit huisje is tegenwoordig geschikt voor 2 bewoners. In de andere woningen wonen alleenstaande vrouwen.

Het Frans Loenenhofje werd in 1607 gesticht uit de nalatenschap van de koopman Frans Loenen uit Amsterdam. Hij was ongehuwd en handelde in lijnwaden, kleden van vlas of hennep. Hij was een fervent gokker. Het hofje werd voor elf arme, katholieke, alleenstaande vrouwen gebouwd. Het Frans Loenenhofje is gebouwd in de voormalige boomgaard van het Norbertijnenklooster. De Sint Anthonieboomgaard stamt uit 1414 en was in die tijd beroemd. Bij de bouw van het hofje werd de oude boomgaard zoveel mogelijk in tact gelaten en omgevormd tot hoftuin. Het hofje werd in 1609 met vijf kamers uitgebreid.

Het Frans Loenenhofje bestaat sinds 1986 uit tien woningen rondom een ruime tuin. Het hofje wordt bewoond door wat oudere dames

Openingstijden: het Frans Loenenhofje is toegankelijk voor bezoekers.
Adres: Witte Herenstraat 24, K, 2011 NW Haarlem.

Frans Loenenhofje aan de Witte Herenstraat in Haarlem

 

Luthers Hofje

Het Luthers Hofje is in 1614 door de Lutherse gemeente gesticht. Het Luthers Hofje ligt naast de Lutherse kerk. De vier oudste huizen in het hofje zijn tegen de kerk aan gebouwd. De daken van deze woningen zijn verlaagd om de lichtinval in de kerk te behouden. De vijf huisjes aan de rechterkant zijn later gebouwd.

Het Luthers Hofje en de Lutherse kerk zijn gebouwd op het terrein van het vroegere klooster van de Norbertijnen. Deze kloosterlingen stonden bekend om hun witte gewaden en werden daarom de Witte Heren genoemd. De straatnaam verwijst hier nog steeds naar.

Uniek in het Luthers hofje is de stenen buitenpreekstoel. Deze buitenpreekstoel zit vast aan de regentenkamer. Vanaf de preekstoel kon de predikant de bewoonsters toespreken. De bewoonsters van dit hofje waren arme Lutherse vrouwen van 50 en ouder. Het aantal woningen is later teruggebracht van negen tot vijf woningen. Tegenwoordig zijn er geen beperkingen meer qua leeftijd of geslacht.

Het Luthers Hofje heeft een mooie tuin en een opvallende waterpomp.

Openingstijden: maandag t/m zaterdag van 10.00 uur tot 17.00 uur. Op zondag is het hofje gesloten.
Adres: Witte Herenstraat 22, 2011 NV Haarlem.

Luthers Hofje aan de Witte Herenstraat in Haarlem

 

Remonstrantshofje

Het Remonstrantshofje is in 1773 gesticht door Isabella van Leeuwarden op het terrein van het voormalige Ursulaklooster, een klooster van de Orde der Franciscanen. Het klooster is tijdens de reformatie gesneuveld. De ingang van het Remonstrantshofjehofje bevindt zich in een overgebleven muur van het klooster. Het voorhuis is de vroegere kloosterkapel.

Isabella van Leeuwarden was een koopvrouw en eigenaresse van een weverij. Isabella van Leeuwarden was in de laatste jaren van haar leven bezig met een plan om de armoede binnen de remonstrantse gemeente te verzachten. Dit plan was een idee van haar overleden broer Justus. Ze wilde geen eigen hofje, maar wilde de kosten onder één voorwaarde dragen van het Hofje van Bakenes. De voorwaarde was dat één van de twee regenten remonstrants moest zijn. Deze voorwaarde kon niet worden ingewilligd. Daarna werd besloten dat er een hofje voor zes arme weduwen of ongehuwde vrouwen uit de Haarlemse Remonstrantse gemeente gesticht moest worden uit haar nalatenschap. In 1774 opende het ‘Remonstrantsch Gereformeerd Hofje van Justus en Isabella van Leeuwaerden’ zijn deuren voor de eerste bewoonsters.

In het laatmiddeleeuwse dwarse voorhuis zie je nog restanten van de kloosterkapel, zoals de kruisribgewelven op de begane grond en een hoge kapconstructie met ribben van een houten tongewelf. Een overwelfde doorgang uit de 16e eeuw leid je naar de tweelaagse woningen aan de binnenplaats. De laatste is voorzien van een driezijdige erkeruitbouw. Helaas is het Remonstrantshofje alleen aan de buitenzijde te bezichtigen, want het is niet opengesteld voor publiek.

Openingstijden: het Remonstrants Hofje is niet toegankelijk voor bezoekers.
Adres: Ursulastraat 16, 2011 PN Haarlem.

 

Hofje van Oorschot

In 1769 is het Hofje van Oorschot gesticht uit de nalatenschap van de ongehuwde rijkaard Wouterus van Oorschot. Hij had wel een paar eisen: de woningen in het hofje mochten in de beginjaren alleen bewoond worden door zijn dienstbode en haar familie, de andere huisjes mochten  de eerste 20 jaar niet bewoond worden. Daarna mochten deze woningen bewoond worden door behoeftige vrouwelijke vijftigplussers die lid waren van de Hervormde kerk. Op de voorgevel moest de tekst ‘Wouterus van Oorschot, Laat hier zijn liefde blyken, Den armen tot een troost, En voorbeeld aan de Ryken’ aangebracht worden.

De Amsterdamse koopman Wouterus van Oorschot liet 20.000 gulden na voor de realisatie van de bouw van zijn hofje. De Staten van Holland moesten 20.000 gulden bijleggen bij om dit hofje te laten bouwen.

Het hofje is gebouwd rond een binnentuin. Het hoofdgebouw toont boven de ingang een driehoekig fronton met afgehakt alliantiewapen De regentenkamer heeft een schoorsteen met de wapens van de families Oorschot en Savary. De binnenplaats wordt afgesloten door een hek met hardstenen pijlers in Lodewijk XV-vormen, waarvan twee met vaasvormige ornamenten. In de binnentuin staat sinds 1973 een bronzen beeld van Eva (van Adam en Eva).

Het Hofje van Oorschot is niet toegankelijk maar door het smeedijzeren hek kun je wel het een en ander van het hofje zien.

Openingstijden: het Hofje van Oorschot is niet toegankelijk voor bezoekers.
Adres: Kruisstraat 44G, 2011 PZ Haarlem.

Hofje van Oorschot aan de Kruisstraat in Haarlem

 

Hofje Codde en Van Beresteijn

Het hofje van Codde uit 1609 en het hofje van Beresteijn moesten in de zestiger jaren van de vorige eeuw uit de omgeving van het Stationsplein verdwijnen. Er werd een nieuw gecombineerd hofje gebouwd vlakbij de KoepelKathedraal.

Rondom een binnentuin werden 18 huisjes gebouwd. Daarnaast zijn er een regentenkamer en een gezamenlijke recreatieruimte in de tuinkamer.  In het Hofje Codde en Van Beresteijn zijn oude gedenkplaten en gevelstenen uit de oorspronkelijke hofjes te zien die herinneren aan het verleden van beide oorspronkelijke hofjes.

Het Hofje Codde en Van Beresteijn is bestemd voor katholieke vrouwen van 60 jaar en ouder.

Openingstijden: Het hofje is vrij te bezichtigen.
Adres:J. Cuyperstraat 16-54, 2014 XE Haarlem.

Het Hofje Codde en Van Beresteijn aan de J. Cuyperstraat, één van de 22 hofjes in Haarlem

 

Bekijk ook: Foto’s van de Hofjes in Haarlem.

 

Kaart

 

Praktische informatie over Haarlem

Bereikbaarheid

Haarlem is met de auto en het openbaar vervoer goed bereikbaar.

  • Auto:
    Haarlem heeft vijf parkeergarages in het centrum: Station, De Appelaar, De Kamp, Raaks en Houtplein. De parkeertarieven in Haarlem centrum zijn hoog. Ik raad je aan om naar het P+R-terrein bij NS-station Haarlem-Spaarnwoude te rijden. Dit is vlakbij de Ikea, vlakbij de A9 tussen Haarlem en Amsterdam. Vanaf NS-station Haarlem-Spaarnwoude neem je de trein of bus (buslijn 2, 15, 80 of 280) naar Haarlem. Het parkeerterrein bij de Ikea is 24 uur per dag, 7 dagen per week geopend.
  • Trein:
    Haarlem heeft twee treinstations: Station Haarlem en station Haarlem Spaarnwoude. Het Station van Haarlem vind ik één van de mooiste stations van Nederland. Kom je per trein, kijk dan eens rond op het station.
  • Bus:
    Met buslijn 300 rijd je binnen een half uur van luchthaven Schiphol via Hoofddorp naar het centrum of station van Haarlem.

 

Overnachten

Er is veel meer te zien dan alleen de 22 hofjes in Haarlem, zoals de St. Bavokerk in het centrum van Haarlem of de Koepelkathedraal, het Frans Hals Museum, het Teylers Museum of Museum Haarlem.

Er zijn veel overnachtingsmogelijkheden in Haarlem. Wil je niet in de stad verblijven, maar in de directe omgeving, je vergelijkt hotels en de prijzen via Booking.com.

Je kunt ook gebruik maken van een B&B. Bekijk hier het aanbod van Airbnb. Boek je voor de eerste keer via Airbnb? Met deze link krijg je korting op je eerste boeking.

Je kunt vanuit Haarlem bijv. ook een mooie wandeling maken in de Amsterdamse Waterleidingduinen of de omliggende steden Leiden of Amsterdam bezoeken.

 

Heb jij wel eens een hofje bezocht of een hofjeswandeling gemaakt? Zo ja, waar was dat en kun je het aanbevelen?

 

Deze blog bevat affiliate links. Als je via deze links iets bestelt krijg ik hier een kleine vergoeding voor. Jij betaalt niets extra. Wat een affiliate link inhoudt, vertel ik je in de Disclaimer.

 

Meer lezen

 

Volg JTravel op Facebook, Instagram, Twitter, Pinterest en Bloglovin’.

 

Bewaar op Pinterest

Tijdens je bezoek aan de stad Haarlem mag een wandeling langs de 22 hofjes van Haarlem niet ontbreken. Ik heb ze voor je op een rijtje gezet. #hofjesinhaarlem #hofjes #haarlem #hofjeswandeling #jtravel #jtravelblog Tijdens je bezoek aan de stad Haarlem mag een wandeling langs de 22 hofjes van Haarlem niet ontbreken. Ik heb ze voor je op een rijtje gezet. #hofjesinhaarlem #hofjes #haarlem #hofjeswandeling #jtravel #jtravelblog Tijdens je bezoek aan de stad Haarlem mag een wandeling langs de 22 hofjes van Haarlem niet ontbreken. Ik heb ze voor je op een rijtje gezet. #hofjesinhaarlem #hofjes #haarlem #hofjeswandeling #jtravel #jtravelblog

Tijdens je bezoek aan de stad Haarlem mag een wandeling langs de 22 hofjes van Haarlem niet ontbreken. Ik heb ze voor je op een rijtje gezet. #hofjesinhaarlem #hofjes #haarlem #hofjeswandeling #jtravel #jtravelblog Tijdens je bezoek aan de stad Haarlem mag een wandeling langs de 22 hofjes van Haarlem niet ontbreken. Ik heb ze voor je op een rijtje gezet. #hofjesinhaarlem #hofjes #haarlem #hofjeswandeling #jtravel #jtravelblog Tijdens je bezoek aan de stad Haarlem mag een wandeling langs de 22 hofjes van Haarlem niet ontbreken. Ik heb ze voor je op een rijtje gezet. #hofjesinhaarlem #hofjes #haarlem #hofjeswandeling #jtravel #jtravelblog

Geen reacties

Geef een reactie

Over JTravelBlog

Welkom op de website van JTravelBlog. Mijn naam is Jaquelien, het gezicht achter de websites JTravelBlog en JTravel.Het gezicht achter JTravelBlog.

Zoeken

Abonneer je op de nieuwsbrieven van JTravelBlog

Voer je e-mailadres in om je in te schrijven voor de nieuwsbrieven van JTravelBlog. Je ontvangt een e-mail als er een nieuwe blog verschijnt.

Buy me a coffee

Aanbiedingen

Heb je de wekelijkse aanbiedingen van JTravelBlog al eens bekeken?

Aanbiedingen van JTravelBlog.nl

Boek een vlucht

Skyscanner

Boek je hotel



Booking.com

Boek je Natuurhuisje

Boek hier je Natuurhuisje

Heb je nog iets nodig?

Bol.com