Museumtip #31 : Museum van de Geest – Haarlem

Musea | 26 maart 2023 | Geen reacties

De Universele Verklaring van de Open Geest in Museum van de Geest in Haarlem

Mijn museumtip van vandaag is het Museum van de Geest in Haarlem, een museum dat zich richt zich op de werking van de menselijke geest en de geschiedenis van de psychiatrie. Museum van de Geest is een belevingsmuseum. Het gaat hier niet om een verzameling voorwerpen maar om ervaringen en meningen waarin te zien is dat de grens tussen gek en normaal soms moeilijk te trekken is. Het museum geeft een overzicht van hoe er door de eeuwen heen met ‘gekte’ werd omgegaan. Naast de vaste tentoonstelling zijn er wisselende exposities. Je kunt je als bezoeker zelf testen: ‘Hoe normaal ben jij?’

Inhoudsopgave

1 Museum van de Geest in Haarlem
2 Wat is er te zien in Museum van de Geest
3 Wat vond ik van Museum van de Geest in Haarlem?
4 Praktische informatie
5 Meer lezen

Museum van de Geest in Haarlem

Museum van de Geest in Haarlem heette vroeger Het Dolhuys. Museum van de Geest is gevestigd in een historisch gebouw uit 1320. Sinds de heropening na een grondige verbouwing in 2020 heeft het museum een nieuwe opstelling gekregen en is ook de naam veranderd. De ingrijpende renovatie en verbouwing heeft twee jaar heeft geduurd. Nu is het een mooie mix en een eclectisch geheel. Eind 2020 opende koningin Máxima het vernieuwde museum.

Museum van de Geest / Dolhuys is gevestigd in het voormalige Pest-, Dol-, en Leprooshuis van Haarlem. Hier woonden 700 jaar lang ‘melaatsen, gekken, onaangepasten, alcoholici, hoeren met syfilis, dementerende ouderen, zwervers, mensen in crisis’. Het gebouw heeft veel verschillende namen gehad, zoals: Leprooshuis, Pest-, Dol- en Leprooshuis, Buitenproveniershuis, Buitengasthuis, Stadsarmen en – Ziekenhuis, Haarlems Tehuis voor Ouden van Dagen, Haarlems Verzorgingshuis Schoterburcht, Crisiscentrum. Het is niet één gebouw, maar meerdere. De huisjes zijn in de loop van tijd tegen elkaar aangezet en gebouwd.

Museum van de Geest in Haarlem

Museum het Dolhuys werd in 2002 opgericht. Het was een initiatief van Parnassia Groep (één van de samenwerkingspartners van PsyQ), GGZ Noord-Holland-Noord, GGZ inGeest en Arkin. In 2005 opende het Dolhuys haar deuren voor het publiek.

Museum van de Geest heeft twee vestigingen: het Dolhuys in Haarlem en de Hermitage in Amsterdam. Museum van de Geest in de Hermitage werd in 2016 geopend. Ik ben in het verleden heel vaak in de Hermitage geweest en het ook Outsider Art wel gezien maar ben er nog nooit binnen geweest. Ik wist ook niet dat dit museum bij Museum van de Geest hoorde.

Museum van de Geest in Haarlem werd in 2022 uitgeroepen tot Europees Museum van het jaar. Museum van de Geest liet meer dan 60 genomineerde Europese musea achter zich op deze 45e editie van de award-uitreiking. De jury roemde het museum om de unieke en innovatieve manier om de aard van de menselijke geest te verkennen. Museum of the year 2022 is de meest prestigieuze museumprijs in Europa waarbij innovatieve visies in de museumsector worden bekroond.

Museum van de Geest werd in 2022 uitgeroepen tot Europees Museum van het jaar.

Wat is er te zien in Museum van de Geest

Het motto van Museum van de Geest in Haarlem is: wees OPEN VAN GEEST. Laat je verrassen door een innovatief museum. In het museum kom je van alles over jezelf te weten. Erbij horen en meedoen, ongeacht hoe je je voelt, eruit ziet of hoe je je gedraagt, is het fundament van de vaste opstelling van het museum. Het museum wil een bijdrage leveren aan een inclusieve samenleving.

De collectie van Museum van de Geest is bijeengebracht door de verschillende deelnemende psychiatrische instellingen. Naast oude therapeutische gebruiksvoorwerpen omvat de collectie meer dan 20.000 afbeeldingen. In de historische bibliotheek bevinden zich 7.000 titels en in de mediatheek 750 banden en films. Museum van de Geest heeft een collectie van 1700 kunstwerken van 120 outsider-kunstenaars.

In het museum zie je alles wat met de geestelijke gezondheidszorg, de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking, de ouderenzorg, de verslavingszorg en de neurologie, historisch materiaal met betrekking op de geest in al zijn facetten. De collectie geeft een goed beeld van alle ontwikkelingen binnen deze zorgdomeinen in Nederland, toont het bijzondere van de menselijke geest en de waarde van wat als afwijkend benoemd werd en wordt. Zij omvat diverse soorten objecten, beeldmateriaal, literatuur en documentatie.

In het museum beleef je persoonlijke verhalen aan de hand van objecten en kunstwerken die je aan het denken zetten over de menselijke geest, het belang van mentale gezondheid en sociale inclusie. Op een interactieve manier mentale gezondheid bespreekbaar. Iets wat in deze tijd van stress en hoge verwachtingen heel hard nodig is. De missie is geslaagd als u als bezoeker naar huis gaat met een open geest en oprechte nieuwsgierigheid naar de ander.

Elke zaal heeft zijn eigen thema, zoals:

Wat is jouw geest?
Wie ben jij?
Wie zie jij?
Wie zorgt er voor mijn geest?
Kun jij jezelf zijn?

Wat is jouw geest? in Museum van de Geest in Haarlem

In de audiotour wordt ook veel verteld over het gebouw, zoals over:

de linnenkamer
de keuken
de binnenplaats
het woonhuis
de leprozenzaal
het Loopershuis
de voormalige dolcellen
de slaapzaal

De slaapzaal in Museum van de Geest in Haarlem

In Museum van de Geest zijn veel kunstwerken te bewonderen. Met behulp van de audiotour hoor je de achtergronden van het kunstwerk en ga je anders tegen deze kunst aankijken, zoals:

De Universele Verklaring van de Open Geest: Ik probeer iedereen met een open blik te benaderen. Ik denk dat iedereen talenten en mogelijkheden heeft en daarom recht heeft op onderwijs en werk of zinvolle dagbesteding naar vermogen. Ik ben tegen stigma en uitsluiting. Ik geloof in een samenleving waarin iedereen gehoord en gezien wordt en mee mag doen. Onderschrijft u deze gedachte, laat dat dan zien door uw naam toe te voegen aan het plafond. Een katrol zorgt ervoor dat jouw naamkaartje ook erbij komt te hangen.

De Universele Verklaring van de Open Geest in Museum van de Geest in Haarlem

Ademtocht van Marisca Voskamp van Noord: een zwevend kunstwerk van plastic zakjes waarin adem zit van mensen uit de geestelijke gezondheidszorg. Adem van personeel, cliënten en familie. Eén zakje adem stelt misschien niet zo heel veel voor. Maar al die zakjes samen, vormen een eindeloze, onuitputtelijke ademtocht. Als basis voor haar kunstwerk koos ze ervoor om op adem te komen. De adem van alle afdelingen, cliënten en medewerkers werd vervolgens verpakt in plastic zakken. De motor van het leven werd zichtbaar. Alle zakjes werden samengebonden in één grote wolk, genaamd ‘Ademtocht’.

Kunstwerk Ademtocht van Marisca Voskamp-van Noord in Museum van de Geest in Haarlem

De maskers van Damselfrau (Magnhild Kennedy): Bij maskers denk je aan het verbergen van wie je werkelijk bent. Maar maskers kunnen je ook de ruimte geven om te zijn wie je wilt zijn. Maskers zijn niet iets om je achter te verschuilen, maar een deel van wie je bent of wilt zijn.

Een masker in Museum van de Geest in Haarlem

Fantastic to Feel Beautiful Again van Tracey Emin: Emin verwijst met dit werk naar haar eigen leven. Ze legt vaak haar gedachten en diepste wensen vast in haar eigen handschrift.
Sister Love van filmmaker en fotograaf Jantien  de Bruin. De zus van Jantien de Bruin maakte in 2015 een einde aan haar leven. Wat je hier ziet zijn herinneringen aan haar zus. Je ziet meerdere objecten waaronder foto’s, video’s en een brief. De installatie gaat over verlies, herinneringen en connectie.
Look down van Essam Zaki: Essam Zaki is een Irakese kunstenaar die geïnspireerd is door zijn sjiitische achtergrond. Het kunstwerk is te vinden in de linnenkamer. Gelovigen vragen en bidden bij een islamitisch ritueel om hulp door hun gedachten op wit papier te projecteren. Dat papier laten zij dichtgevouwen bij een mausoleum achter.

Kunstwerk Look down van Essam Zaki in Museum van de Geest in Haarlem

Emotional Detox van Marc Quinn is een serie van zeven sculpturen. De beelden zijn gemaakt van lood en gegoten naar het lichaam van de kunstenaar Marc Quinn. De sculpturen zijn de zeven hoofdzonden: woede, gierigheid, afgunst, vraatzucht, lust, trots en luiheid.

Kunstwerk Emotional Detox van Marc Quinn in Museum van de Geest in Haarlem

Burn-out van striptekenaar Maaike Hartjes: ze maakt piepkleine tekeningen verpakt in autobiografische verhalen, waaronder het verhaal over haar eigen burn-out. Met haar tekeningen geeft ze beeld aan hoe het voelt om een burn-out te krijgen en wat er dan allemaal op u af komt. Tijdens haar burn-out besloot ze om een dagboek bij te houden, een beeldend dagboek. Iets wat haar hielp in het herstel. Een burn-out is voor velen herkenbaar in deze drukke tijd.
Roze olifant en stigmajas van Ahmet Türkmen. De voorwerpen zijn onderdeel van het persoonlijke verhaal van Ahmet Türkmen over schaamte en zelfstigma. Hij was jarenlang verslaafd en leefde op straat. In de jas zie je vooroordelen over verslaafden en daklozen. In de binnenkant zie je hoe het ook kan. Ahmet Türkmen geeft nu presentaties. In de Turkse gemeenschap wordt niet open over verslaving gesproken: het is de roze olifant in veel huiskamers. Daarom ook de roze olifant achter de kast met de stigmajas.

Kunstwerk Roze olifant en de stigmajas van Ahmet Turkmen in Museum van de Geest in Haarlem

Wat vond ik van Museum van de Geest in Haarlem?

Vooraf vond ik het moeilijk te duiden wat ik zou moeten verwachten van een museum over de geestelijke gezondheid. Mij heeft het weer nieuwe inzichten gegeven dat achter een verhaal van een verslaafde of iemand met een burn-out of familie van iemand die zelfmoord heeft gepleegd hele drama’s schuilgaan. Iets wat ik ergens wel wist maar hier ook weer heel duidelijk werd.

Het belang van mentale gezondheid bij bijvoorbeeld jongeren en (top)sporters is op dit moment volop in het nieuws. En in dit museum leer je over het belang van mentale gezondheid aan de hand van kunst. Ik heb veel gebruik gemaakt van de audiotour. Doe dat ook als je het museum bezoekt, want anders snap niet niets van dat wat je ziet.

Daarnaast was ik nieuwsgierig naar het oude gebouw.

Een leuk en leerzaam museum voor een paar uurtjes.

Vertelkastje van Jeanette Eeken-Benschot in Museum van de Geest in Haarlem

Praktische informatie

Handige weetjes

In Museum van de Geest | Outsider Art naast de Hermitage in Amsterdam is de outsiderkunst te bewonderen. In deze vestiging zie je kunst gemaakt door outsiders van de kunstwereld en vaak ook van de maatschappij.
Er is een museumcafé aanwezig. Museumcafé Thuys bevindt zich naast het museum, de ingang is de museumentree. Het café is geopend van woensdag t/m zondag vanaf 11.00 uur tot 17.00 uur.
Er is een museumwinkel aanwezig waar je een souvenir, kaartje, cadeautje of een inspirerend boek kunt kopen.
Er is een gratis audiotour beschikbaar. Deze is verkrijgbaar bij de kassa. Met deze audiotour volg je een van de routes door het museum. Ik raad je aan om deze audiotour, die in het Nederlands en Engels beschikbaar is, mee te nemen. Onderweg wordt duidelijk weer gegeven welk nummer het (kunst)voorwerp heeft. Je kunt kiezen uit drie verschillende routes: de Open Geest Route, de Highlights Route en de Kinderroute. Tijdens de Open Geest Route word je meegenomen in het wonder van de geest. Deze tour is geschikt voor alle leeftijden en alle doelgroepen. De Highlights Route leid je langs de hoogtepunten in het museum, langs objecten die verwonderen en verhalen die verbazen. De Kinderroute is speciaal voor kinderen van 8 t/m 12 jaar, de Young Adult Route voor kinderen van 13 t/m 18 jaar en de Kindertentoonstelling is er voor de kleine kinderen.

Audiotour in Museum van de Geest in Haarlem

Voor kinderen zijn er boekjes waar ze hun eigen gebruiksaanwijzing in kunnen schrijven. Er zijn twee versies, voor de jongeren t/m 12 jaar en voor de jongeren van 13 t/m 18 jaar. De kinderen maken aan de hand van vragen een gebruiksaanwijzing. Vragen zijn bijv. Wat maakt jou uniek? Waar krijg je energie van? Wat zijn jouw eigenaardigheden en waar ben je trots op? Vragen waar de kinderen tijdens hun bezoek over na denken en die ze kunnen invullen in de gebruiksaanwijzing.
Er zijn gratis kluisjes voor je jas, paraplu en tas.
Museum van de Geest is toegankelijk voor rolstoel- en rollatorgebruikers. Gemotoriseerde rolstoelen zijn niet welkom in het museum. In het museum is een rolstoeltoegankelijk toilet aanwezig.
Je mag fotograferen in Museum van de Geest maar zonder statief en flits.
Een geregistreerde hulphond wordt toegelaten in Museum van de Geest. Andere huisdieren zijn niet welkom.

Het museumcafé in Museum van de Geest in Haarlem

Bereikbaarheid

Haarlem is met de auto en het openbaar vervoer goed bereikbaar. Museum van de Geest ligt vlakbij Station Haarlem. Vanaf het station is het 5 minuten lopen naar Museum van de Geest. Je neemt op het station de uitgang Kennemerplein, steekt bij de stoplichten over en loopt over de brug. Aan het eind steek je de brug over. Museum van de Geest ligt aan het water aan de linkerkant.

Auto:
Haarlem heeft vijf parkeergarages in het centrum: Station, De Appelaar, De Kamp, Raaks en Houtplein. De parkeertarieven in Haarlem centrum zijn hoog. Ik raad u aan om naar het P+R-terrein bij NS-station Haarlem-Spaarnwoude te rijden. Dit is vlakbij de Ikea, vlakbij de A9 tussen Haarlem en Amsterdam. Vanaf NS-station Haarlem-Spaarnwoude neemt u de trein of bus (buslijn 2, 15, 80 of 280) naar Haarlem. Het parkeerterrein bij de Ikea is 24 uur per dag, 7 dagen per week geopend. De dichtstbijzijnde parkeergarage is de Cronjé, aan de Kleverlaan of de parkeergarage bij het station. Rond Museum van de Geest is er zeer beperkt betaald parkeren mogelijk. D is nl. een parkeervergunningengebied. Er is geen eigen parkeerterrein.
Trein:
Haarlem heeft twee treinstations: Station Haarlem en station Haarlem Spaarnwoude.
Bus:
Met buslijn R-NET 300 van Connexxion rijd je binnen een half uur van luchthaven Schiphol via Hoofddorp naar het centrum of station van Haarlem. Vanuit de hele regio rijden veel bussen via de rond het centrum en het Station van Haarlem. Museum van de Geest is bereikbaar met buslijn 3 vanuit IJmuiden en vanuit Schalkwijk Centrum. De dichtstbijzijnde bushalte is het Frans Halsplein op 180 meter lopen van het museum.

Richtingaanwijzer naar Museum van de Geest in Haarlem

Openingstijden

Maandag en dinsdag gesloten.
Woensdag t/m zondag: 11.00-17.00 uur.

Entree

Volwassenen: € 20,– per persoon.
Kinderen 13-17 jaar: € 15,– per persoon.
Kinderen 8-12 jaar: € 10,–.
Kinderen 0-7 jaar: gratis.

Museumkaarthouders: gratis.

(Prijzen zijn van 2023).

Adres

Museum van de Geest
Schotersingel 2
2021 GE Haarlem

Website

Museum van de Geest in Haarlem

Sociale media

Facebook
Instagram
Twitter

Heb jij nog een goede museumtip? Laat het me weten.

Vind je mijn blogs leuk? Koop dan een kop koffie voor me door op de button hieronder te klikken en ik zorg ervoor dat jij kunt blijven genieten van de reisverhalen en reistips op mijn websites.

Meer lezen

Volg JTravel op Facebook, Instagram, Twitter, Mastodon, Pinterest, Bloglovin’ en YouTube.

Bewaar op Pinterest

Museum van de Geest in Haarlem is een museum dat zich richt zich op de werking van de menselijke geest en de geschiedenis van de psychiatrie. In dit museum gaat het niet om een verzameling voorwerpen maar om ervaringen en meningen. Beleef het mee. #museumvandegeest #museumvandegeesthaarlem #haarlem #museum #museumkaart #jtravel #jtravelblog Museum van de Geest in Haarlem is een museum dat zich richt zich op de werking van de menselijke geest en de geschiedenis van de psychiatrie. In dit museum gaat het niet om een verzameling voorwerpen maar om ervaringen en meningen. Beleef het mee. #museumvandegeest #museumvandegeesthaarlem #haarlem #museum #museumkaart #jtravel #jtravelblog Museum van de Geest in Haarlem is een museum dat zich richt zich op de werking van de menselijke geest en de geschiedenis van de psychiatrie. In dit museum gaat het niet om een verzameling voorwerpen maar om ervaringen en meningen. Beleef het mee. #museumvandegeest #museumvandegeesthaarlem #haarlem #museum #museumkaart #jtravel #jtravelblog

Jaquelien

Welkom op de website van JTravelBlog. Mijn naam is Jaquelien, het gezicht achter de website JTravelBlog en ook achter JTravel. Geboren en getogen in het hoge noorden van Nederland, voor mijn studie Toerisme verhuisd naar Breda en daarna vanwege werk verhuisd naar het westen van Nederland. Een plek waar ik tot op heden nog altijd woon.
Ik neem je mee op reis naar verre oorden en dichtbij met reisverslagen en informatie over bestemmingen en geef je reisinspiratie en handige reistips. Ga je mee op pad?