Nederland, Wandelen | 7 september 2022 | Geen reacties
Ik maakte een onderwijshistorische wandeling van Haarlem naar Zandvoort. Het eerste deel van deze wandeling gaat door het centrum van Haarlem langs een paar belangrijke plekken voor het onderwijs. Vanuit Haarlem loop ik door het Nationaal Park Zuid-Kennemerland naar Zandvoort. Alles over deze onderwijshistorische wandeling van Haarlem naar Zandvoort lees je in deze blog.
Deze onderwijshistorische wandeling is te vinden in de wandelgids van Gegarandeerd Onregelmatig: Wandelgids ‘Op schoolreisje’. Ik woon in de buurt van Haarlem en met de bus ben ik snel in Haarlem. Vanuit Zandvoort aan Zee rijdt een trein naar Haarlem.
Inhoudsopgave
Deze onderwijshistorische wandeling begint in Haarlem waar de Rijkskweekschool voor Onderwijzers, de eerste onderwijzersopleiding in Nederland stond. Voor veel van de leerlingen was het kweekschoolleven een bijzondere tijd. Haarlem liep ook voorop op twee andere onderwijsgebieden: scholen voor de meest armlastige kinderen en middelbaar onderwijs voor meisjes. Halverwege de 18e eeuw werd het nut en de noodzaak gevoeld om het onderwijs te regelen voor kinderen die in armoede leefden. Een eeuw later kwam de behoefte aan deugdelijk voortgezet meisjesonderwijs op. Haarlem werd op particuliere basis de eerste middelbare meisjesschool (MMS) gesticht. Het eindpunt van deze wandeling is badplaats Zandvoort waar de regentes van het Haarlems Burgerweeshuis aan het eind van de 19e eeuw de eerste vakantiekolonie voor ondervoede Haarlemse scholiertjes begon. Deze wandeling gaat door het oude centrum van Haarlem via het Nationaal Park Zuid-Kennemerland naar Zandvoort. Halverwege ligt restaurant Kraantje Lek in Overveen. Dit in de omgeving bekende restaurant ligt aan de voet van een steil duin. Deze plek is een gewilde bestemming voor schoolreisjes.
Ik reis per bus naar Station Haarlem. Een bekende plek, want ik kom hier vaker.
Op het Stationsplein sla ik linksaf en daarna rechtsaf de Jansweg in. Op nummer 39 is het Hofje van Staats gevestigd. Hier woonde Theo Thijssen als leerling van de Rijkskweekschool op kamers. Het hofje werd op het moment dat ik hier liep gerenoveerd waardoor het hofje niet toegankelijk was. Wist je dat er maar liefst 22 hofjes in Haarlem zijn? Ik loop door tot aan de Nieuwe Gracht. Lang de waterkant loop ik door tot aan in de richting van de brug. Links ligt het Hofje van Noblet.
Hofje van Noblet in Haarlem
Na een kort bezoek aan dit hofje sla ik rechtsaf en steek de Zandersbrug over. Vanaf de brug heb ik een mooi zicht op Molen de Adriaan. De molen kun je bezoeken. De molen is open als ik hier loop en de wieken draaien in de wind.
Molen De Adriaan in Haarlem
De weg langs het Spaarne is de Koudenhorn. Op nummer 32-34 staat het statige pand waar de Rijkskweekschool was gevestigd. De directeur en een conciërge-echtpaar woonden toen ook in dit huis. De roman van Theo Thijssen, Het taaie ongerief, geeft een levendige beschrijving van het leven op die kweekschool. Nu lijkt het of er appartementen zijn gevestigd in dit pand. De Rijkskweekschool in Haarlem was rond 1900 voor jongens een felbegeerde opleiding om onderwijzer te worden. Om toegelaten te worden, moesten zij een streng toelatingsexamen doen.
Gebouw van de vroegere Rijkskweekschool aan de Koudenhorn 32-34 in Haarlem
Ik loop verder langs de Koudenhorn en passeer het Teylers Hofje. Net als het Hofje van Staats wordt ook dit hofje gerenoveerd. Dit hofje is, ondanks deze verbouwing, wel toegankelijk voor bezoekers.
Het Teylers Hofje in Haarlem
Ik loop verder langs het Spaarne. De Koudenhorn gaat na de bocht naar rechts over in het Donkere Spaarne. Voor je ligt de witte Gravenstenerbrug over het Spaarne. Aan de overkant van deze hangbrug was een van de oudste armenscholen van Nederland gevestigd. Welk gebouw het exact is, geen idee want dat wordt in de beschrijving niet vermeld. Deze armenschool werd in 1825 gestart voor kinderen uit de ‘mindere burgerklasse’. De bestaande verdeling tussen arm en rijk werd uitgebreid met nog een tweedeling, namelijk tussen arm en minder arm.
Gravenstenerbrug in Haarlem
Ik loop verder langs het Spaarne. Rechts zie je het Teylers Museum. Het museum is genoemd naar Pieter Teyler van der Hulst, een zeer rijke laken- en zijdefabrikant van Haarlem. Hij was aanhanger van de Verlichting, die zich het lot van de armen en wezen in de stad erg aantrok.
Ik loop een stukje door tot aan De Waag. Dit gebouw is nu een café. Het gebouw werd in 1597 onder leiding van de Haarlemse stadsarchitect Lieven de Key is gebouwd.
Ik loop om de Waag heen, door de Damstraat naar de St. Bavokerk. Ook dit gebouw wordt gerenoveerd en staat in de steigers. Ik loop om de kerk heen en loop via de Lepelstraat naar de Grote Markt. Op de Grote Markt staat het standbeeld van Laurens Janszoon Coster. Laurens Janszoon Coster werd in Nederland lange tijd als de uitvinder van de boekdrukkunst gezien. Er wordt getwijfeld of Laurens Coster wel echt bestaan heeft. Hij was niet de uitvinder van de boekdrukkunst. De boekdrukkunst heeft samen met de reformatie voor een grote verbreiding van het onderwijs in Nederland en andere protestantse landen geleid. Ouders, stadbestuur en kerk hadden een grote verantwoordelijk hadden voor onderwijs en opvoeding.
Het standbeeld van Laurens Janszoon Coster op de Grote Markt in Haarlem
Vanaf de Grote Markt loop ik de Barteljorisstraat in. Aan het einde bevindt zich het Hofje van Oorschot, een hofje dat niet toegankelijk is. Voor dit hofje sla ik linksaf. Dit is De Krocht. Op nummer 1-25 bevindt zich het voormalige gebouw van de eerste Middelbare Meisjesschool van Nederland. De hbs en het gymnasium waren alleen voor jongens toegankelijk. In 1867 werd met particulier geld in Haarlem de eerste middelbare meisjesschool (MMS) geopend. De nadruk lag op een algemeen vormende opleiding met vakken als geschiedenis, moderne talen, muziek en handwerken, met een beetje rekenen, biologie, tekenen en gymnastiek. De MMS telde vijf leerjaren, maar een eindexamen en dus ook een diploma ontbraken.
Voormalige gebouw van de eerste MMS in Haarlem
Tegenover deze vroegere school loop ik de Zoetestraat in, deze straat loop ik uit tot aan de Zijlweg. Hier ga ik rechtsaf en linksaf de Gedempte Oudegracht op. Ik sla rechtsaf De Raaks op. Ik loop de Raaks uit. Aan het eind van de Raaks steek ik over, loop over de brug over de Leidsevaart naar de Brouwersvaart.
Ik loop langs de Brouwersvaart. Het laatste stukje is bekend terrein want vanaf het bruggetje heb ik het komende stuk een paar maanden geleden ook gelopen tijdens Trage Tocht Haarlem.
De Brouwersvaart in Haarlem
Ik loop onder de spoorviaduct door langs de Houtmankade en via een voetgangersbrug naar het Houtmanpad. Na de brug loop ik via een halfverhard pad langs vaart. Zo langs het Houtmanpad en langs de vaart is het heerlijk lopen, het is er relatief rustig. Ook nu ik geniet van de jonge meerkoeten en de planten langs de kant van het water. Via een tunneltje loop ik onder een drukke weg door en steek een hoog bruggetje over. Langs het water loop ik verder. Genietend van jonge meerkoeten, waterlelie en gele plompen (bloemen) in het water. Bij de Beatrixschool steek ik het bruggetje over. Vanaf hier wordt het weer onbekend terrein.
Langs het Houtmanpad
Gele plomp langs het Houtmanpad
Meerkoet langs het Houtmanpad
Ik loop nog een stukje rechtdoor en kom uit in Overveen. De kerk die ik tijdens de Trage Tocht al zag, is nu beter te zien. Ik steek de drukke Korte Zijlweg over en loop parallel aan het Brouwerskolkpark aan mijn rechterhand.
Het Brouwerskolkpark in Overveen
Ik loop de bocht mee naar rechts tot aan de kruising waar de borden aangeven dat ik voor Zandvoort naar links moet. Hier steek ik opnieuw de drukke weg over en loop nu weer op bekend terrein want ik heb hier een paar keer gefietst, o.a. tijdens het fietsen van de Manpadroute. De routebeschrijving geeft hier aan dat ik een vaag gras-/grindpad kan volgen. Ik blijf gewoon op het fietspad lopen, want dat gras-/grindpad is wel heel vaag, is in mijn ogen ook geen gras-/grindpad maar zandpaadje. Door de droogte is het zand heel mul. Het fietspad ligt een stap naar links.
Ik loop via het fietspad van de Duinlustweg langs Landgoed Duinlust naar Restaurant Kraantje Lek. Er zijn veel kinderen in de speeltuin maar in het zand naast het restaurant is het opvallend rustig. Dit is Nationaal Park Zuid-Kennemerland. Ik ben hier vaker geweest en toen was het hier altijd heel druk. Naast het restaurant staat het kunstwerk Holle Boom van beeldhouwer Kees Verkade.
Landgoed Duinlust
Naast de parkeerplaats van restaurant Kraantje Lek begint het Visscherspad. Het klinkerpad ligt rechts van het duin. Het historische Visscherspad volgt het spoor dat veel vissersvrouwen vanuit Zandvoort dagelijks met zware manden vol verse vis op hun rug naar Haarlem liepen.
Je kunt aan de linkerkant onverhard lopen. Dit pad loopt langs een hek dat langs het hele Visscherspad staat. Dit is een heel mul zandpad, die ik mijd, want het is gort droog en daardoor heel mul zand, waar ik me door heen moet ploegen. Ik blijf verhard via het fietspad lopen. Het is er druk met fietsers die van of naar Zandvoort fietsen. Soms loop ik wel onverhard omdat het zandpad overgaat in een bospad en dat pad wel goed te belopen is.
Het uitzicht vanaf het Visscherspad
Halverwege bevindt zich een uitkijkpunt. Ik klim hier naar boven, nieuwsgierig als ik ben. Boven heb ik een mooi uitzicht over de omgeving en zie ik de verte Zandvoort liggen. Jammer dat er geen bankje op, voor of naast de uitkijktoren staat. Ik ga bij gebrek aan het bankje maar op een traptrede zitten.
Het uitzichtpunt aan het Visscherspad
Het uitzicht
Na dit uitkijkpunt loop ik verder tot aan de kruising naar Bentveld. Ook hier geeft de routebeschrijving aan om rechts een smal zandpad op te lopen, dat parallel loopt aan het Visscherspad. Ook dit pad verlaat ik al snel weer, het is zo mul en kost me zoveel energie om hier door te ploegen dat ik het verharde pad maar weer opzoek.
Het Visscherspad
Bij de grijze loods probeer ik nog een keer het zandpad. Dit keer aan de rechterkant. Dit pad loopt dicht langs de spoorlijn van Zandvoort via Overveen en Haarlem naar Amsterdam. Ook dit pad is zo mul dat het moeilijk loopt. Ik loop naar het verharde pad en vervolg zo mijn weg naar het einde van het duingebied.
Onverhard lopen
Ik ben in Zandvoort. Op de Sophiaweg sla ik linksaf. Bij de driesprong sla ik opnieuw linksaf naar de Kostverlorenstraat 95. Dit is het Dr. G.J. Plantinghuis. Dit is een voormalig vakantiekoloniehuis uit 1928. Het is voorbeeld van een koloniehuis in een door het Functionalisme beïnvloede stijl, waar nu appartementen in gevestigd zijn.
Ik steek de straat over en loop aan de overkant naar Kostverlorenstraat 70. Dit is een chaletachtig, witgepleisterde villa. De villa stamt uit 1899 en was een van de eerste vakantiekolonies in Zandvoort. Nu is het deels een dokterspraktijk. In de zomer van 1933 heeft zelfs de schrijver Gerard Reve hier verbleven om aan te sterken. In die tijd waren er veel vakantiehuizen in Nederland waar zwakke kinderen wekenlang konden verblijven om weer op krachten te komen. In 1887 werd in Zandvoort een heel groot koloniehuis in het Kostverloren Park voor Amsterdamse kindertjes opgericht. In de jaren zeventig van de vorige eeuw eindigde het tijdperk van de massale uitzending van bleekneusjes.
Villa aan de Kostverloren 70 in Zandvoort
Ik loop terug naar de Sophiaweg en steek het spoor over. Direct sla ik linksaf, de Tollenstraat in. Langs het spoor loopt een onverhard pad dat goed te belopen is. Aan het eind van dit pad steek ik schuin over naar rechts en loop via een schelpenpad richting het station van Zandvoort aan Zee. Dit is het einde van deze Onderwijshistorische wandeling van Haarlem naar Zandvoort.
Het stationsgebouw van Zandvoort aan Zee dateert uit 1908. Het station is het begin- en eindpunt van de lijn van Zandvoort-Haarlem-Amsterdam Centraal Station.
Het station van Zandvoort
Het strand ligt 200 meter verder. Ik loop nog een klein stukje door want zo vaak loop ik niet bij de zee. Het is niet druk op het strand. Het is geen strandweer. Wel zijn er een aantal kitesurfers in het water. Na een kijkje op het strand koop ik bij een kraam op de boulevard een kibbeling-menu met friet die ik oppeuzel op een bankje met zeezicht. Mijn bord is afgedekt met aluminiumfolie want ik laat mijn kibbeling en frieten niet opeten door een paar hondsbrutale meeuwen die hier vliegen. Ik blijf nog even zitten, want ik heb tijd genoeg om terug te lopen naar het station. Op mijn gemak wandel ik terug.
Het strand van Zandvoort
Voor het station vul ik mijn waterfles nog bij bij een watertappunt en ik was mijn handen die vet zijn van de saus van mijn kibbeling en friet. De trein komt heel snel binnenrijden.
De trein op Station Zandvoort
In 10 minuten ben ik vanaf Station Zandvoort aan Zee terug op Station Haarlem, vanwaar ik met de bus verder reis naar huis.
Het was een mooie wandeling waardoor ik weer anders naar bepaalde gebouwen in de binnenstad van Haarlem aankijk.
Deze onderwijshistorische wandeling van Haarlem naar Zandvoort staat in de Wandelgids ‘Op schoolreisje’ en op de website van Wandelzoekpagina. Sinds het voorjaar van 2021 heb ik tijdens elke wandeling het GPX-bestand gedownload. Mocht de routebeschrijving niet kloppen, kan ik terugvallen op mijn telefoon.
De wandelgids ‘Op schoolreisje’ is een aanrader. De wandelgids telt 128 pagina’s en is voor € 17,95 te koop via Bol.com of rechtstreeks bij de uitgever.
Deze onderwijshistorische wandeling van Haarlem naar Zandvoort heeft een lengte van 12 kilometer.
Het startpunt van deze onderwijshistorische wandeling van Haarlem naar Zandvoort is bij Haarlem Station, Kennemerplein 1 in Haarlem.
Het eindpunt van deze wandeling is Station Zandvoort aan Zee, Stationsplein 6, 2041 AB, Zandvoort.
Haarlem en Zandvoort zijn met de auto en het openbaar vervoer goed bereikbaar.
Het station van Haarlem
Onderweg kom je in Haarlem en Zandvoort veel horecagelegenheden tegen. Ik ga ze hier niet noemen, het zijn er te veel.
Onderweg loop je langs Restaurant Kraantje Lek, Duinlustweg 22, 2051 AB Overveen. Een leuke plek om, voor je begint aan het Visscherspad, iets te drinken en/of eten.
Restaurant Kraantje Lek in Overveen
In Haarlem en Zandvoort zijn veel accommodaties waar je kunt overnachten. Ook in de omgeving van deze twee plaatsen zijn veel leuke accommodaties. Je vergelijkt hotels en de prijzen via Booking.com.
Wil je niet in een hotel verblijven dan is een huisje via Natuurhuisje in Haarlem of Zandvoort een mogelijkheid.
Je kunt ook gebruik maken van een B&B. Bekijk hier het aanbod van Airbnb.
In Haarlem zijn volop mogelijkheden om je te vermaken. Er zijn veel musea en tal van wandelroutes in en rond Haarlem.
Heb jij wel eens een wandeling uit één van de wandelgidsen van Gegarandeerd Onregelmatig gemaakt? Zo ja, waar was dat en kan je het aanbevelen?
Deze blog bevat affiliate links. Als je via deze links iets bestelt krijg ik hier een kleine vergoeding voor. Jij betaalt niets extra. Wat een affiliate link inhoudt, vertel ik je in de Disclaimer.
Welkom op de website van JTravelBlog. Mijn naam is Jaquelien, het gezicht achter de website JTravelBlog en ook achter JTravel. Geboren en getogen in het hoge noorden van Nederland, voor mijn studie Toerisme verhuisd naar Breda en daarna vanwege werk verhuisd naar het westen van Nederland. Een plek waar ik tot op heden nog altijd woon.
Ik neem je mee mee op reis naar verre oorden en dichtbij met reisverslagen en informatie over bestemmingen en geef je reisinspiratie en handige reistips. Ga je mee op pad?
Geen reacties
Welkom op de website van JTravelBlog. Mijn naam is Jaquelien, het gezicht achter de websites JTravelBlog en JTravel.
Mijn foto’s zijn vanaf nu te koop op allerlei materialen in mijn shop bij WerkaandeMuur.nl of op Mijn foto’s bij Werkaandemuur.nl.
PS: Omdat ik sinds het najaar van 2021 werk met de Sony RX10IV en deze camera helaas niet voldoet aan de technische eisen van Werk aan de Muur kan ik geen nieuw werk in mijn webshop laden.
Heb je de wekelijkse aanbiedingen van JTravelBlog al eens bekeken?
Geef een antwoord