Vrijheidswandeling in Haarlem

De Vrijheidswandeling in Haarlem

 

Op internet las ik in de periode rond 4-5 mei over de Vrijheidswandeling in Haarlem. Een wandeling langs 25 monumenten, gebouwen en beelden in Haarlem die te maken hebben met Tweede Wereldoorlog. Voor mij veel bekende plekken, maar tijdens deze wandeling ga ik toch anders naar bepaalde monumenten en gebouwen kijken. Zo wist ik niets van de plaquettes in het stadhuis en op het station en de achtergrond van bepaalde beelden waar ik wel eens langs gelopen was, kende ik niet.

Een eye-opener met stof tot nadenken over wat vrijheid en vrede is. Juist nu, nu we door de coronapandemie vrijheid hebben moeten inleveren om het virus te bestrijden, denk ik vaker na over wat vrijheid is en ik denk dat het niet hebben van vrijheid tijdens de Tweede Wereldoorlog en de voortdurende angst in die periode vele malen erger was dan het beetje inleveren van vrijheid tijdens de coronabestrijding. Dit is mijn persoonlijke mening. Denk jij er anders over, daar is vrijheid van meningsuiting voor. Iets wat we in deze tijd moeten koesteren, maar dat er tijdens de Duitse bezetting niet was. Had je een afwijkende mening en kwam je in verzet, dan werd je als je niet kon onderduiken, opgepakt, naar concentratiekampen gestuurd of gefusilleerd.

 

Wat is de Vrijheidswandeling in Haarlem?

Studenten van de Hogeschool Inholland hebben deze Vrijheidswandeling in Haarlem samen met het Noord-Hollands Archief ontwikkeld. Dit ter ere van 75 jaar Vrijheid, iets dat in 2020 groots gevierd zou worden maar door de coronapandemie (helaas) niet groots gevierd kon worden. Deze wandeling voert je langs 25 monumenten, gebouwen en beelden in Haarlem die te maken hebben met de Tweede Wereldoorlog en je doen nadenken over de thema’s vrede en vrijheid. Vrede en vrijheid zijn geen vanzelfsprekendheid. Daar moeten we allemaal aan werken. Je loopt bijv. langs Grote of St. Bavokerk met het glasvenster ‘Vrede en verdraagzaamheid’, over de Grote Markt, langs het beeld van verzetsstrijdster Hannie Schaft, langs de plaquette ter nagedachtenis van de Sinterklaasrazzia op station Haarlem CS deel en lang het Corrie ten Boomhuis.

 

Route van de Vrijheidswandeling in Haarlem

De route van deze Vrijheidswandeling in Haarlem wordt beschreven in een boekje dat je voor € 2,– kunt kopen bij het VVV-kantoor aan de Grote Markt. De wandelroute is ook in het Engels te koop.

Ik heb de route (gratis) gedownload via de app van izi.TRAVEL. Ook via internet op je desktop of laptop kun je vanuit huis de route bekijken en je voorbereiden. De hele route met alle informatie staat op de website van izi.TRAVEL. In de app zie je waar je loopt op de route van de Vrijheidswandeling. De belangrijke punten worden toegelicht door een filmpje of met gesproken tekst. Deze tekst is terug te luisteren en lezen op de website van izi.TRAVEL.

Op de website van Bevrijdingspop vind je 10 vragen die betrekking hebben op deze wandeling. Leuk om de vragen te beantwoorden en te zien of je de informatie die je tijdens deze Vrijheidswandeling gekregen hebt, hebt opgeslagen.

 

Mijn route van de Vrijheidswandeling in Haarlem

Ik weet een beetje de weg in Haarlem en ik vind de route zoals die wordt weergegeven in de app en op de website van izi.TRAVEL niet logisch. Dat is de reden dat ik mijn route aanpas tot een in mijn ogen logischer route langs alle 25 punten.

 

Station Haarlem

Mijn vrijheidswandeling in Haarlem begint niet op de Grote Markt bij het Stadhuis maar bij Station Haarlem.

De bus brengt me voor de deur van de stationshal. Ik vind Station Haarlem één van de mooiste stations van Nederland. Ik breng dit keer geen bezoek aan de perrons maar ga binnen op zoek naar de plaquette ter nagedachtenis aan de Sinterklaasrazzia op 6 december 1944. Alle mannen tussen 17 en 40 jaar moesten zich melden voor de Arbeitseinsatz. Vluchters werden doodgeschoten. Degenen die zich wel meldden werden te werk gesteld in de oorlogsindustrie in Duitsland. De plaquette hangt in de stationshal, nog voor je door de incheckpoortjes loopt. Als je het stationsgebouw inloopt is het aan de rechterkant.

Weet jij het antwoord op de vraag over de Sinterklaasrazzia op de website van Bevrijdingspop?

Plaquette op Station Haarlem voor de Sinterklaasrazzia tijdens de Vrijheidswandeling in Haarlem Plaquette op Station Haarlem voor de Sinterklaasrazzia

 

Vanuit het stationsgebouw loop ik via het busstation, de Kruisweg en de Kenaustraat naar het Kenaupark.

 

Beeld ‘Vrouw in Verzet’ in het Kenaupark

In het Kenaupark staat het bronzen beeld ‘Vrouw in het Verzet’. Dit beeld herinnert aan de in de Tweede Wereldoorlog vermoorde verzetsstrijdster Hannie Schaft. Het beeld werd gemaakt voor Truus Menger-Oversteegen, medeverzetsstrijdster en vriendin van Hannie Schaft (bekend van de film en het boek ‘Het meisje met het rode haar‘). Het bronzen beeld is een staand vrouwenfiguur op een hardstenen voetstuk. Het beeld stelt ‘een vrouw die de vrijheid bevecht door twee muren uiteen te drukken’ voor. Het monument is op 3 mei 1982 door prinses Juliana onthuld. Elk jaar vindt hier op de laatste zondag van november de Hannie Schaft herdenking plaats.

Weet jij het antwoord op de vraag over Hannie Schaft op de website van Bevrijdingspop?

Beeld 'Vrouw in Verzet' in het Kenaupark tijdens de Vrijheidswandeling in Haarlem Beeld ‘Vrouw in Verzet’ in het Kenaupark

 

Bevrijdingsmonument in het Kenaupark

Ook in het Kenaupark, vlakbij het beeld ‘Vrouw in het Verzet’ ligt een grote zwerfkei. Dit is het bevrijdingsmonument. Deze zwerfkei ligt hier ter herinnering aan de bevrijding. Op 4 mei zijn we in Nederland om 20.00 uur twee minuten stil om de oorlogsslachtoffers te herdenken en stil te staan bij de waarde van vrijheid, democratie en mensenrechten. En op 5 mei vieren we bevrijdingsdag. In Haarlem wordt elk jaar een Bevrijdingsfestival gehouden in het Haarlemmerhout. Vrede, democratie en vrijheid zijn geen vanzelfsprekendheid.

Monument bevrijding in het Kenaupark tijdens de Vrijheidswandeling in Haarlem Monument bevrijding in het Kenaupark

 

Ik loop door het Kenaupark naar de Parklaan. In het midden van de Parklaan staat een beeld van de overleden kunstenaar Kees Verkade: Fotograaf Poppe de Boer. Een beeld dat in 1995 werd onthuld ter gelegenheid van het vijftig jarig bestaan van United Photos de Boer bv, Nederlands grootste fotopersbureau op een na.

Via de Kruisweg en de Kruisbrug kom ik uit op de Kruisstraat en bij de Kruispoort.

 

Kruispoort

De Kruispoort is nu een maquette op de grond voor de winkel van RunX tegenover de Albert Heijn aan de linkerkant op het trottoir. De Kruispoort bestaat niet meer, maar was ooit één van de toegangspoorten van Haarlem. De naam Kruispoort komt van het feit dat een kruis aan de poort tijdens een jaarmarkt betekende dat de bannelingen tijdelijk toegang hadden tot Haarlem. De Kruispoort werd tijdens het Beleg van Haarlem (in 1572-1573) opgeblazen.

Weet jij het antwoord op de vraag over de Kruispoort op de website van Bevrijdingspop?

De Kruispoort tijdens de Vrijheidswandeling in Haarlem De Kruispoort

 

Ik loop verder de Kruisstraat uit.

 

Hofje van Oorschot

Rechts, aan het einde van de Kruisstraat, ligt het Hofje van Oorschot. Een hofje dat ik al eerder bezocht heb tijdens mijn hofjeswandeling door Haarlem. Normaal gesproken is dit hofje afgesloten voor het publiek, maar door werkzaamheden staat het hek open en, na aan de mensen die er aan het werk zijn te hebben gevraagd of ik een paar foto’s mocht maken, loop ik tot aan het bronzen beeld van Eva (van Adam). Dit beeld is gemaakt door kunstenaar en verzetsstrijder Johan Limpers. Hij werd in 1944 door de Duitsers gefusilleerd voor zijn verzetswerk. Het hofje is genoemd naar Wouter van Oorschot, een Amsterdamse koopman die hier in de 18e eeuw arme vrouwen van 50 jaar en ouder liet wonen. Voorwaarde was dat ze lid waren van de Hervormde gemeente.

Het Hofje van Oorschot tijdens de Vrijheidswandeling in Haarlem Het Hofje van Oorschot

 

Vanuit de Kruisstraat sla ik linksaf de Smedestraat in en de eerste straat links, de Lange Wijngaardsteeg.

 

Joods doorgangshuis

Aan de Lange Wijngaardsteeg bij huisnummer 14 aan de linkerkant is nu alleen nog een gedenksteen in de muur te zien. Hier bevond zich tot aan de Tweede Wereldoorlog het Joodse doorgangshuis van de Nederlands-Israëlische Gemeente Haarlem. Hier werden alle geloofsuitingen samengevoegd, vergaderde het kerkbestuur, kregen de kinderen godsdienstles en was er een sjoel (jiddische benaming van een synagoge). Op de binnenplaats achter het Joodse doorgangshuis stond het ritueel badhuis.

Plaquette in de muur bij het Joods doorgangshuis tijdens de Vrijheidswandeling in Haarlem Plaquette in de muur bij het Joods doorgangshuis

 

Ik loop verder de Lange Wijngaardsteeg uit en aan de rechterkant staat de Janskerk. Als ik door het poortje ga kom ik uit bij het gebouw van het Noord-Hollands Archief.

 

Noord-Hollands Archief

In het Noord-Hollands Archief liggen veel stukken opgeslagen die door de eerste vrouwelijke gemeentearchivaris, Gerda Kurtz, van Haarlem zijn gered uit de handen van de Duitsers. Zij voorkwam de vernietiging van het archief van de joodse gemeenschap door het archief in het geheim op te slaan in de depots van de naastgelegen Janskerk. Tijdens de oorlog heeft ze ook op verschillende plekken in Haarlem gefotografeerd. Haar foto’s en het bewaarde archief van de Joodse Gemeente, zorgen ervoor dat er een meer volledig beeld is van de Joodse gemeenschap in Haarlem en de Tweede Wereldoorlog in Haarlem.

Bij de ingang staan de beelden van Laurens Jansz. Coster, de uitvinder van de boekdrukkunst en Jansridder van Fioen Blaisse.

Het Noord-Hollands archief tijdens de Vrijheidswandeling in Haarlem Het Noord-Hollands archief

 

Ik loop terug via de Lange Wijngaardsteeg en de Smedestraat en ga linksaf de Barteljorisstraat in.

 

Corrie ten Boomhuis

Halverwege op nummer 19, aan de linkerkant, staat het Corrie ten Boomhuis. Een gratis te bezoeken museum over verzetsstrijdster Corrie ten Boom. Ik heb het museum een paar jaar geleden al bezocht. Omdat ik toen geen foto’s mocht maken heb ik er (nog) geen artikel over geschreven. Maar ik wil het museum nog een keer bezoeken om met toestemming wel foto’s te mogen maken. Iets wat nl. niet mag in het museum. Het pand is in 2020 uitgebreid met het winkelpand voor het museum. Hier was een juwelier gevestigd. Deze heeft zijn deuren gesloten waardoor het museum dit deel ook bij het museum kon betrekken.

Corrie ten Boom nam samen met haar zus Betsie Joden en andere vluchtelingen in huis. In 1944 werd het huis overvallen en 30 mensen werden gearresteerd. Enkele onderduikers wisten te ontkomen. Corrie overleefde het concentratiekamp Ravensbrück, haar zus Betsie niet. Na de oorlog werd Corrie evangeliste. Ze trok de hele wereld rond. Over Corrie ten Boom is een indrukwekkend boek verschenen: De Schuilplaats.

Weet jij het antwoord op de vraag over Corrie ten Boom op de website van Bevrijdingspop?

Corrie ten Boomhuis tijdens de Vrijheidswandeling in Haarlem Corrie ten Boomhuis

 

Aan de overkant staat heen onopvallend een beeld van Kees Verkade: Malle Babbe. Een beeld naar de beroemde 17-eeuwse dwaze Haarlemse zoals Frans Hals haar schilderde.

Ik loop verder de Barteljorisstraat door en kom uit op de Grote Markt, het centrum van Haarlem.

 

Stadhuis van Haarlem

Direct aan de rechterkant staat het stadhuis. In 1250 werd op deze plek een jachtslot voor de Graven van Holland gebouwd. Het slot brandde tijdens de grote stadsbrand in 1351 af. Het gebouw werd opnieuw gebouwd en werd het stadhuis van Haarlem. Ik vind het een schitterend gebouw.

Onder het stadhuis is het VVV-kantoor van Haarlem gevestigd. Bij het VVV-kantoor kun je het routeboekje van deze Vrijheidswandeling in Haarlem voor € 2,– kopen.

Weet jij het antwoord op de vraag over het stadhuis op de website van Bevrijdingspop?

Het stadhuis van Haarlem tijdens de Vrijheidswandeling in Haarlem Het stadhuis van Haarlem

 

Plaquette ter herinnering aan de Canadese bevrijders op de Grote Markt

Als je voor het stadhuis staat, moet je eindje naar links lopen, op de hoek van de Grote Markt en de Koningstraat en daar door een poort. Op het hek boven de ingang staat MCMXL Je komt dan op een binnenplein van het stadhuis. Ik heb nooit geweten dat deze ruimte er is en dat hier een plaquette hangt. Ik deze plaquette ook niet vinden om dat beschrijving aangeeft dat hij aan het stadhuis hangt, maar waar precies staat niet in beschrijving. Gelukkig was het VVV-kantoor geopend en heb ik het daar nagevraagd, anders had ik hem niet gevonden.

Deze plaquette herinnert aan 8 mei 1945 toen de Canadezen, toen ze onderweg waren naar IJmuiden om de Duitsers te verzamelen, te ontwapenen en naar Duitsland af te voeren. De Canadezen werden toegejuicht en mensen huilden en zwaaiden met Nederlandse vlaggen. Ze bedolven de soldaten onder bloemen en droegen hen op de schouders. Ter herinnering aan deze vreugdevolle dag is deze plaquette geplaatst.

Plaquette aan het Stadhuis van Haarlem voor de Canadese bevrijders tijdens de Vrijheidswandeling in Haarlem Plaquette aan het Stadhuis van Haarlem voor de Canadese bevrijders

 

Als je de poort doorloopt en terug bent in de Koningstraat rechtsaf de Jacobijnestraat in. Achter het stadhuis sla je rechtsaf de Prinsenhof (straat) in.

 

Vredestempel in het Prinsenhof

In het Prinsenhof (straat) sla je direct linksaf, het Prinsenhof (hofje) in. Achter de grote boom in het midden van deze hof staat de Vredestempel. De Vredestempel is gebouwd om het sluiten van de Vrede van Münster aan het einde van de Tachtigjarige Oorlog te vieren. De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden werd tijdens het tekenen van dit verdrag erkend. In de zeven nissen van de Vredestempel zijn muurtekeningen geplaatst. Van twee van hen is vastgesteld dat zij van de hand van Jacob van Campen zijn.

Het Prinsenhof grenst aan het Stedelijk Gymnasium. In oktober 1941 moesten alle Joodse leerlingen van het Stedelijk Gymnasium naar een aparte school: het Joods Lyceum. Eén van de leerlingen, Leo Snijders, hield het nieuws bij tijdens de oorlog. Hij plakte krantenartikelen in schriftjes. Vlak voor de deportatie van Leo en zijn familie, gaf hij de schriftjes aan een buurjongen. De schriftjes liggen nu in het Noord-Hollands Archief.

Vredestempel in het Prinsenhof tijdens de Vrijheidswandeling in Haarlem Vredestempel in het Prinsenhof

 

Vanuit het Prinsenhof loop ik door de Jacobijnestraat naar de hoek met de Gedempte Oude Gracht.

 

Boekhandel De Vries

Op nr. 27 is Boekhandel De Vries gevestigd. Toen ik hier wandelde, stond het pand in de steigers, vandaar dat ik geen foto heb toegevoegd.

Gebroeders De Vries leidden tijdens de oorlog samen de boekwinkel en ze waren betrokken bij de distributie van het ondergrondse blad Vrij Nederland. De Duitsers arresteerden in de winter van 1943 vijftig mensen. Zij werden afgevoerd naar concentratiekampen in Duitsland. Herman de Vries was één van hen. Hij stierf op 22 april 1945, een week voordat de Amerikanen het kamp zouden bevrijden, in Dachau. ‘Notities voor Herman’ is een speciale uitgave en eerbetoon aan Herman de Vries die zijn leven gaf voor het vrije woord. In de boekwinkel hangt een plaquette ter nagedachtenis aan hem. Ik ben niet binnen in de boekwinkel geweest.

 

Ik loop terug via de Jacobijnestraat en de Koningstraat naar de Grote Markt.

 

Brinkman

Links bevindt zich Brinkman met het gelijknamige restaurant. Hier vestigden zich op 15 mei 1940 de Feldkommandant Michaelis en de eerste Ortskommandant (plaatselijk commandant) majoor Freude. Een paar maanden later verhuisden ze naar de Dreef. Dat werd toen het Duitse hoofdkwartier in Haarlem tijdens de rest van de Tweede Wereldoorlog.

Brinkman tijdens de Vrijheidswandeling in Haarlem Brinkman op de Grote Markt

 

Glasvenster ‘Vrede en verdraagzaamheid’ in de Grote of St. Bavokerk

In de Grote of St. Bavokerk vind je het glasvenster ‘Vrede en verdraagzaamheid’. Het venster verbeeldt de verbondenheid tussen volken en illustreert verdraagzaamheid, begrip en acceptatie van het verleden en de toekomst van de mensheid. De rode bloemenmantel stelt de mantel der barmhartigheid of liefde voor. Het kunstwerk symboliseert het verlangen naar vrede van alle volken. Het glasvenster is in 2008 door Koningin Beatrix onthuld. Ik heb dit keer de Grote of St. Bavokerk niet bezocht, maar heb de kerk in het verleden een aantal keren bekeken. De onderstaande foto van het glasvenster ‘Vrede en verdraagzaamheid’ heb ik toen gemaakt.

Weet jij het antwoord op de vraag over de Grote of St. Bavokerk op de website van Bevrijdingspop?

Glasvenster Vrede en Verdraagzaamheid in de Grote of St. Bavokerk Glasvenster Vrede en Verdraagzaamheid in de Grote of St. Bavokerk

 

Vanaf de Grote of St. Bavokerk loop ik aan de zijkant via de Lange Begijnestraat naar de plek waar vroeger de Oude Synagoge stond.

 

Oude Synagoge

Aan de gevel van de Toneelschuur, aan de zijkant in de Wijde Appelaarsteeg hangt een herdenkingsplaat op de plek waar vanaf 1841 een synagoge stond. De synagoge had twee hoge neogotische torens. Op de voorgevel stond in het Hebreeuws een vers uit psalm 84: ‘Hoe lieflijk zijn Uwe woningen, Eeuwige’. In de oorlog werd de synagoge buiten gebruik gesteld. In 1953 brandde het pand volledig af. Er ontstonden naast de plek waar ooit de oude synagoge stond twee nieuwe pleinen, nu het Simon de Vrieshof en Philip Frankplein. Deze pleinen zijn vernoemd naar de laatste twee vooroorlogse rabbijnen van Haarlem.

Plaquette in de muur bij de oude Joodse Synagoge tijdens de Vrijheidswandeling in Haarlem Plaquette in de muur bij de oude Joodse Synagoge

 

Aan het eind van de Wijde Appelaarsteeg kom ik uit het bij het Joods monument.

 

Joods Monument

In Nederland werden tijdens de Tweede Wereldoorlog 107.000 van 140.000 joden gedeporteerd naar concentratiekampen. Slechts 5.000 kwamen terug. De Joodse gemeenschap in Haarlem werd gehalveerd. Slechts 1.400 joden uit de stad overleefden de Tweede Wereldoorlog. Het indrukwekkende Joods monument ‘Vanwege hen huil ik’ herinnert aan deze gebeurtenis. Het gedenkteken bestaat uit zwart granieten stenen platen ingemetseld in een muur van baksteen. In acht gedenkplaten zijn de 720 namen gegraveerd, met geboortedatum, overlijdensplaats en datum van overlijden. In het midden bevindt zich een gedenkplaat dat symbool staat voor de voormalige synagoge die op deze plaatst stond. Hierop staat het citaat ‘Vanwege hen huil ik’ en de tekst ‘Ter nagedachtenis aan de Joodse Haarlemmers die uit hun huizen werden weggerukt, werden afgevoerd naar de vernietigingskampen en niet terugkeerden’. Het monument staat op het Philip Frankplein achter het Hofje van Bakenes en de Toneelschuur.

Weet jij het antwoord op de vraag over het Joods monument ‘Vanwege hen huil ik’ op de website van Bevrijdingspop?

Het Joods Monument tijdens de Vrijheidswandeling in Haarlem Het Joods Monument

 

Vanaf het Joods Monument loop ik via de Nauwe Appelaarsteeg naar de Bakenessergracht. Ik sla hier linksaf om het woonhuis van Rabbijn de Vries te bezoeken.

 

Woonhuis Rabbijn de Vries

Aan de Bakenessergracht 46 staat het oude woonhuis van Rabbijn Simon Philip de Vries. Hij werd in 1892 op 22-jarige leeftijd benoemd tot rabbijn in Haarlem. Hij bezocht leden van de Joodse gemeenschap thuis en in het ziekenhuis en gaf les aan de godsdienstschool en in de gevangenis. Zijn huis groeide uit tot een belangrijke ontmoetingsplek, een bron van kennisoverdracht, inspiratie en spiritualiteit voor velen. Simon Philip de Vries overleed in 1944 in het Duitse concentratiekamp Bergen-Belsen. Alleen een plaquette in de muur herinnert nog aan Rabbijn Simon Philip de Vries. De Bijbeltekst waar naar gerefereerd wordt is Psalm 23 (De Heer is mijn herder) vers 4: Al gaat mijn weg door een donker dal, ik vrees geen gevaar, want u bent bij mij, uw stok en uw staf, zij geven mij moed.

Plaquette in het woonhuis van Rabbijn de Vries tijdens de Vrijheidswandeling in Haarlem Plaquette in het woonhuis van Rabbijn de Vries

 

Ik loop de Bakenessergracht af tot aan het Spaarne. Het is druk in de stad en op het water. Het is mooi weer en veel mensen genieten van een drankje op het terras terwijl ze bootjes kijken. Ik blijf even gefascineerd kijken naar het open- en dichtgaan van de Gravestenenbrug, een hele steile brug waar veel mensen met de fiets aan de hand lopend over heen moeten. Het open- en dichtgaan doet me denken aan de brug voor het Fort aan de Ossenmarkt in Weesp. Daar kunnen auto’s over, deze brug is alleen voor fietsers- en voetgangers. De brug moet een aantal keren open voor zeilschepen en een binnenvaartschip. Suppers en kleine bootjes kunnen zo onder de brug door.

Ik loop langs het water en voor het Teylers Museum langs. Net voorbij het Teylers Museum is de Damstraat.

 

Club Corrie ten Boom

Aan de Damstraat is het Antiquariaat De Vries en De Vries gevestigd. Dit was vroeger het huis waar Corrie ten Boom vanaf 1925 wekelijkse bijeenkomsten voor meisjes tussen de 12 en 18 jaar hield. De meeste van de meisjes kwamen uit de wat lagere sociale klasse. De bijeenkomsten bestonden uit sportactiviteiten zoals wandelen en gymnastiek, sociale vaardigheden en Bijbellessen. Het aantal deelnemers nam snel toe. Het pand in de Damstraat werd gehuurd. Na vier jaar werden ook jongens tot de bijeenkomsten toegelaten. In 1940 werden de bijeenkomsten op bevel van de Duitse bezetter gestaakt op bevel van de Duitse bezetter. Niets aan het pand herinnert aan deze tijd.

Club Corrie ten Boom tijdens de Vrijheidswandeling in Haarlem Club Corrie ten Boom

 

Ik loop terug naar het Spaarne en steek via de Melkbrug het Spaarne over. Je kunt ook de Gravenstenenbrug oversteken en dan rechtsaf gaan. Ik steek dus de Melkbrug over en loop een stukje naar links.

 

Stolpersteine aan het Spaarne

Aan het Spaarne 25 en 27 liggen Stolpersteine voor Julie van Voolen-Kan en haar zwager Israël van Voolen. Zij woonden met hun gezinnen op deze adressen. In 1943 werden ze opgepakt. De zoon van Julie, Maurits, werkte op dat moment in Amsterdam voor de Joodse Raad en meldde zich vrijwillig bij Westerbork om zijn familie te volgen. Zijn vrouw en kind leefden na de oorlog in vrijheid, de rest van de familie overleefde de oorlog niet.

Stolpersteine / struikelstenen zijn betonnen stenen met een messing plaatje van 10 bij 10 cm. Het is een monument voor de slachtoffers van de Holocaust. Tijdens de etappes van het Westerborkpad, een lange afstandswandeling die ik in etappes loop van Amsterdam Centraal Station naar Kamp Westerbork in Drenthe neem ik ook regelmatig een aantal Stolpersteine op in mijn route.

Stolpersteine voor Julie van Voolen-Kan en haar zwager Israël van Voolen aan het Spaarne 25 + 27 tijdens de Vrijheidswandeling in Haarlem Stolpersteine voor Julie van Voolen-Kan en haar zwager Israël van Voolen aan het Spaarne 25 + 27

 

Via de Melkbrug loop ik terug naar het Spaarne, de Gedempte Oude Gracht naar het Groot Heiligland. Aan het eind van deze straat is links Museum Haarlem en rechts het Frans Hals Museum gevestigd. Twee musea die ik in het verleden al bezocht heb. Nu loop ik er voor langs en geniet van dit mooie stukje Haarlem, want de panden aan het eind van het Groot Heiligland zijn schitterend.

 

Museum Haarlem

In Museum Haarlem worden exposities over de geschiedenis van Haarlem gehouden. Er worden ook regelmatig exposities over de Tweede Wereldoorlog gehouden. Ik ben voor het museum langs gelopen.

Museum Haarlem tijdens de Vrijheidswandeling in Haarlem Museum Haarlem

 

Vanuit het Groot Heiligland sla ik rechtsaf de Gasthuisvest op, loop voorbij het centrum (Grote Houtstraat) en loop rechtdoor via het Raamvest naar de Leidsevaart. Hier steek ik een brug over en sla linksaf. Al vanaf het Raamvest zie ik de schitterende groene koepel van de KoepelKathedraal.

 

Beeld van de Treurende vrouw

In een parkje op de hoek van de Leidsevaart en de Westergracht staat het beeld van de Treurende vrouw. Het beeld herinnert aan de dood van tien verzetsmensen. Zij werden op 26 februari 1944 in het openbaar aan de Westergracht gefusilleerd. De reden was dat er een schot gelost was vanuit de gymzaal van de Bavoschool. De Haarlemse politieman en NSB’er Fake Krist was geliquideerd door het verzet. De Duitse bezetters namen wraak door vier omringende woningen in brand te steken en de verzetsmensen te fusilleren. Het beeld is ontworpen en gemaakt door Oswald Wenckebach, op initiatief van het Comité Verzetsmonument Westergracht. Het beeld werd in 1949 onthuld en is jaarlijks één van de plekken in Haarlem waar de oorlogsslachtoffers tijdens de Nationale Dodenherdenking op 4 mei herdacht worden. Het monument is geadopteerd door de tegenover het beeld gelegen Bavo Basisschool in Haarlem.

Weet jij het antwoord op de vraag over het beeld van de Treurende vrouw op de website van Bevrijdingspop?

Beeld 'Treurende vrouw' tijdens de Vrijheidswandeling in Haarlem Beeld ‘Treurende vrouw’ tijdens de Vrijheidswandeling in Haarlem

 

KoepelKathedraal

Naast het park ligt de KoepelKathedraal. In mijn ogen de mooiste kerk van Haarlem. Ik ben hier de afgelopen jaren een aantal keren geweest. Dit keer loop ik de kerk wel even in (ik weet dat hier schone toiletten zijn) en ik raak aan de praat met een paar medewerksters. In de week dat ik deze Vrijheidswandeling loop, i de Koepelkathedraal weer geopend met ‘De Wezens van de Kathedraal’ in de Koepelkathedraal in Haarlem. Ik heb de wezens vorig jaar bezocht en het jaar er voor maakte ik Klim naar het licht in de KoepelKathedraal in Haarlem. De nieuwe Sint Bavo Kathedraal behoort samen met de Sagrada Familia in Barcelona (Spanje), de Sacré-Coeur in Parijs (Frankrijk), de Westminster Cathedral in Londen (Verenigd Koninkrijk) en de Basiliek van Koekelberg in Brussel (België) tot de top 5 van belangrijkste kerken die tussen 1890 en 1950 gebouwd zijn. Deze rooms-katholieke basiliek is tussen 1895 en 1930 gebouwd. Onder de afgebeelde heiligen naast de Sacramentskapel staat het onderschrift ‘Vrede op aarde aan de mensen van goede wil’, een van de referenties naar vrede die in de basiliek te vinden zijn.

Toen ik hier was, hingen er bij de koepel, sterren. Deze sterrenhemel is onderdeel van de nieuwe tentoonstelling Geloof in Geluk die op 27 augustus 2021 opent.

De KoepelKathedraal tijdens de Vrijheidswandeling in Haarlem De KoepelKathedraal

 

Ik loop buiten nog een stuk om de Koepelkathedraal heen en maak direct van de gelegenheid gebruik om ook het Hofje Codde en Van Beresteijn te bezoeken. Ik heb een tijdje terug een blog geschreven over de 22 hofjes in Haarlem en kwam er tijdens het schrijven van deze blog achter dat er naast de KoepelKathedraal ook een hofje is. Ik breng een kort bezoek, want veel bewoonsters zitten vanwege het mooie weer buiten en ik voel me een beetje een indringster. Ik maak snel een aantal foto’s en vervolg mijn weg om de Koepelkathedraal.

Via het Emmaplein loop ik over de brug naar de Koninginneweg en de Tempeliersstraat. Aan het eind van de Tempeliersstraat, voorbij de bushaltes, sla ik rechtsaf en kom uit op het Houtplein en in het verlengde ligt de Dreef. Hier liggen 3 plekken die het bezoeken tijdens deze Vrijheidswandeling in Haarlem waard zijn: het beeld van de ‘Man voor het vuurpeleton’, het Haarlemmerhout en Paviljoen Welgelegen.

 

Beeld van de ‘Man voor het vuurpeleton’

Het eerste beeld dat je tegenkomt is aan de linkerkant het beeld ‘Man voor het vuurpeleton’. Dit beeld staat in een soort parkje. Dit beeld herinnert aan het feit dat op 7 maart 1945 de Duitse bezetters vijftien verzetsmensen bij de Dreef fusilleerden. Dit was een represaille op de moord van politieman Willem Zirkzee. Deze politieman is doodgeschoten door Hannie Schaft en Truus Oversteegen. Er zijn veel ooggetuigenverslagen bewaard gebleven omdat de Duitse bezetters toevallige passanten dwongen om toe te kijken. Het bronzen beeld ‘Man voor het vuurpeleton’ is gemaakt door beeldhouwer Mari Andriessen. Hij hield tijdens de oorlog joodse onderduikers in zijn huis verborgen. Het beeld werd op 7 maart 1949 onthuld.

Weet jij het antwoord op de vraag over het beeld ‘Man voor het vuurpeleton’ op de website van Bevrijdingspop?

Beeld 'Man voor het vuurpeleton' tijdens de Vrijheidswandeling in Haarlem Beeld ‘Man voor het vuurpeleton’ tijdens de Vrijheidswandeling in Haarlem

 

Haarlemmerhout

Het Haarlemmerhout is één van de oudste stadsparken. Het park stamt uit 1560. Het bos is nog ouder. Bij het hertenkamp ligt een vijver. Deze vijver maakte in de Tweede Wereldoorlog deel uit van de anti-tankgracht rondom Dreefzicht en een herensociëteit. Deze herensociëteit was het hoofdkwartier van de Duitse commandant in Haarlem. In de oorlog zijn veel bomen in het Haarlemmerhout gekapt voor brandhout. Hier worden jaarlijks op 4 mei de gevallenen tijdens het Herdenkingsconcert herdacht en een dag later wordt hier de Vrijheid gevierd met Bevrijdingspop.

Het Haarlemmerhout ligt aan beide kanten van de Dreef (N205), de doorgaande weg tussen Haarlem en Heemstede.

Weet jij het antwoord op de vraag over het Haarlemmerhout op de website van Bevrijdingspop?

Haarlemmerhout tijdens de Vrijheidswandeling in Haarlem Haarlemmerhout

 

Langs de Dreef staan beelden die deel uitmaken van de Beeldenwandeling. Ik kom hier in een andere blog op terug.

 

Paviljoen Welgelegen

In Paviljoen Welgelegen is sinds 1930 het provinciehuis van de provincie Noord-Holland gevestigd. Paviljoen Welgelegen is een monumentaal pand. Het pand werd aan het eind van de 18e eeuw in neoclassicistische stijl gebouwd door de Amsterdamse bankier Henry Hope. Paviljoen Welgelegen ligt aan de rand van de Haarlemmerhout. Paviljoen Welgelegen, exposities en de tuin zijn op werkdagen gratis te bezoeken van 09.00 tot 17.00 uur. Ik was hier later op de dag, maar heb nog wel een blik kunnen werpen in de tuin achter het provinciehuis, het hek stond nog open, maar ik durfde niet heel ver de tuin in te lopen, bang dat ik opgesloten zou worden omdat het al na vijven was.

Paviljoen Welgelegen tijdens de Vrijheidswandeling in Haarlem Paviljoen Welgelegen

 

Dit was het laatste punt van mijn Vrijheidswandeling in Haarlem. Ik loop peinzend terug naar de Tempeliersstraat om daar de bus naar huis te nemen. Denkend aan alles wat ik gezien heb tijdens deze boeiende wandeling. Veel plekken kende ik al omdat ik vaker in Haarlem kom, maar veel achtergrondverhalen en dat wat zich hier in de Tweede Wereldoorlog heeft afgespeeld, wist ik niet.

 

Mijn route van de Vrijheidswandeling in Haarlem

 

Praktische informatie

Duur van de Vrijheidswandeling in Haarlem

De Vrijheidswandeling in Haarlem neemt ongeveer 2-2,5 uur in beslag.

 

Bereikbaarheid van Haarlem

Haarlem is met de auto en het openbaar vervoer goed bereikbaar.

  • Auto:
    Haarlem heeft vijf parkeergarages in het centrum: Station, De Appelaar, De Kamp, Raaks en Houtplein. De parkeertarieven in Haarlem centrum zijn hoog. Ik raad je aan om naar het P+R-terrein bij NS-station Haarlem-Spaarnwoude te rijden. Dit is vlakbij de Ikea, vlakbij de A9 tussen Haarlem en Amsterdam. Vanaf NS-station Haarlem-Spaarnwoude neem je de trein of bus (buslijn 2, 15, 80 of 280) naar Haarlem. Het parkeerterrein bij de Ikea is 24 uur per dag, 7 dagen per week geopend.
  • Trein:
    Haarlem heeft twee treinstations: Station Haarlem en station Haarlem Spaarnwoude. Het Station van Haarlem vind ik één van de mooiste stations van Nederland. Kom je per trein, kijk dan eens rond op het station.
  • Bus:
    Met buslijn R-NET 300 van Connexxion rijd je binnen een half uur van luchthaven Schiphol via Hoofddorp naar het centrum of station van Haarlem. Vanuit de hele regio rijden veel bussen via de Tempeliersstraat, het centrum en het Station van Haarlem.

 

Horeca

In het centrum van Haarlem zijn heel veel horecagelegenheden te vinden. Ik ga ze hier niet opnoemen, het zijn er gewoon te veel.

 

Overnachten in Haarlem

In Haarlem zijn veel accommodaties waar je kunt overnachten. Je vergelijkt hotels en de prijzen via Booking.com.

Je kunt ook gebruik maken van een B&B. Bekijk hier het aanbod van Airbnb. Boek je voor de eerste keer via Airbnb? Met deze link krijg je korting op je eerste boeking.

 

Heb jij ideeën voor leuke wandelingen in Haarlem of andere steden. Laat het me weten.

 

Deze blog bevat affiliate links. Als je via deze links iets bestelt krijg ik hier een kleine vergoeding voor. Jij betaalt niets extra. Wat een affiliate link inhoudt, vertel ik je in de Disclaimer.

 

Meer lezen

 

Volg JTravel op Facebook, Instagram, Twitter, Pinterest en Bloglovin’.

 

Bewaar op Pinterest

Ik maakte de Vrijheidswandeling in Haarlem, een wandeling langs 25 punten die te maken hebben met de Tweede Wereldoorlog in Haarlem. Welke punten dit zijn, lees je in deze blog. Wandel en lees je mee? #vrijheidswandeling #vrijheidswandelinghaarlem #haarlem #tweedewereldoorlog #jtravel #jtravelblog Ik maakte de Vrijheidswandeling in Haarlem, een wandeling langs 25 punten die te maken hebben met de Tweede Wereldoorlog in Haarlem. Welke punten dit zijn, lees je in deze blog. Wandel en lees je mee? #vrijheidswandeling #vrijheidswandelinghaarlem #haarlem #tweedewereldoorlog #jtravel #jtravelblog Ik maakte de Vrijheidswandeling in Haarlem, een wandeling langs 25 punten die te maken hebben met de Tweede Wereldoorlog in Haarlem. Welke punten dit zijn, lees je in deze blog. Wandel en lees je mee? #vrijheidswandeling #vrijheidswandelinghaarlem #haarlem #tweedewereldoorlog #jtravel #jtravelblog

Ik maakte de Vrijheidswandeling in Haarlem, een wandeling langs 25 punten die te maken hebben met de Tweede Wereldoorlog in Haarlem. Welke punten dit zijn, lees je in deze blog. Wandel en lees je mee? #vrijheidswandeling #vrijheidswandelinghaarlem #haarlem #tweedewereldoorlog #jtravel #jtravelblog Ik maakte de Vrijheidswandeling in Haarlem, een wandeling langs 25 punten die te maken hebben met de Tweede Wereldoorlog in Haarlem. Welke punten dit zijn, lees je in deze blog. Wandel en lees je mee? #vrijheidswandeling #vrijheidswandelinghaarlem #haarlem #tweedewereldoorlog #jtravel #jtravelblog Ik maakte de Vrijheidswandeling in Haarlem, een wandeling langs 25 punten die te maken hebben met de Tweede Wereldoorlog in Haarlem. Welke punten dit zijn, lees je in deze blog. Wandel en lees je mee? #vrijheidswandeling #vrijheidswandelinghaarlem #haarlem #tweedewereldoorlog #jtravel #jtravelblog

Geen reacties

Geef een reactie

Over JTravelBlog

Welkom op de website van JTravelBlog. Mijn naam is Jaquelien, het gezicht achter de websites JTravelBlog en JTravel.Het gezicht achter JTravelBlog.

Zoeken

Abonneer je op de nieuwsbrieven van JTravelBlog

Voer je e-mailadres in om je in te schrijven voor de nieuwsbrieven van JTravelBlog. Je ontvangt een e-mail als er een nieuwe blog verschijnt.

Buy me a coffee

Aanbiedingen

Heb je de wekelijkse aanbiedingen van JTravelBlog al eens bekeken?

Aanbiedingen van JTravelBlog.nl

Boek een vlucht

Skyscanner

Boek je hotel



Booking.com

Boek je Natuurhuisje

Boek hier je Natuurhuisje

Heb je nog iets nodig?

Bol.com