Nederland, Wandelen | 18 december 2022 | Geen reacties
Ik maakte een wandeling in havenstad Amsterdam rond het IJ. Deze Amsterdamse havenwandeling loopt door transitiegebieden langs de noord- en oostoevers van het IJ. Deze gebieden zijn voormalige haven- en industriegebieden die een alternatieve functie hebben gekregen of inmiddels zijn getransformeerd in gewilde woonwijken waar nog steeds volop gebouwd wordt. Alles over deze wandeling in havenstad Amsterdam lees je in deze blog.
Deze wandeling is te vinden in de wandelgids van Uitgeverij Gegarandeerd Onregelmatig: ‘Wandelen in havensteden’. Met de bus en trein reis ik binnen een uur naar Amsterdam Centraal Station. Het eerste deel van deze wandeling ken ik omdat ik hier al een paar keer geweest ben tijdens de Instameet 24H Noord en ik heb een wandeling in Amsterdam-Noord gemaakt.
Deze wandeling in havenstad Amsterdam is een nostalgische route langs de plekken waar in het verleden een paar van de beroemdste bedrijven van Nederland gevestigd waren, zoals de NDSM, ADM, KNSM en Stork tot Werkspoor, Shell, VOC en de Koninklijke Marine. Nu wordt hier volop gebouw en ontstaat er een heel nieuwe stad.
Vanaf Amsterdam Centraal Station neem ik de pont naar de voormalige NDSM-werf in Amsterdam-Noord en loop dan via het gebied rond het oude Tolhuis met het Eye Filmmuseum, THIS IS HOLLAND en de Amsterdam Lookout naar het Hamerkwartier, waar ook nog veel industrieel erfgoed te zien is. Met de gratis pont steek ik weer over naar het Oostelijk Havengebied en via de Oostelijke eilanden en het voormalige Marineterrein en langs het Scheepvaartmuseum en het NEMO Science Museum loop ik terug naar Amsterdam Centraal Station. Een wandeling tussen het verleden en heden, waarin ik kennis maak met een historisch havengebied dat zich transformeert in een modern woon- en werkgebied, met behoud van historische bedrijfscomplexen in een nieuwe functie.
Inhoudsopgave
Amsterdam-Noord is het deel Amsterdam dat ten noorden van het IJ ligt. Amsterdam-Noord bestond eerst alleen uit het schiereilandje de Volewijck. In 1660 werd begonnen met het graven van de Buikslotertrekvaart, vanaf het IJ noordwaarts door de Volewijck heen naar Buiksloot en de plaatsen Broek in Waterland, Monnickendam, Edam en Hoorn. Om deze trekvaart te kunnen betalen werd sinds 1662 tol geïnd. Het tolhuis werd gebouwd. Tijdens deze wandeling loop je hier langs.
In 1876 werd de Amsterdamse haven bereikbaar voor stoomboten. De Stoomvaartmaatschappij Nederland en de KNSM vestigden zich in Amsterdam. De Amsterdamsche Droogdok Maatschappij bouwde aan de noordelijke oever een scheepsreparatiewerf en de NDSM vestigde er een scheepsnieuwbouwwerf. In 1900 werd een ontwerp gemaakt voor de ontwikkeling van Amsterdam-Noord met veel ruimte voor wonen en werken. Het bood ruimte aan zware industrie en havengebonden bedrijvigheid. Sinds de jaren zestig van de vorige eeuw is de scheepsbouwindustrie verdwenen. De woonwijk IJplein werd gebouwd op het terrein van de ADM en op het terrein van de vroegere NDSM zijn kunstenaars neergestreken. Dit is een hotspot waar je heerlijk kunt ronddwalen met hippe restaurants, het Straat Museum en veel street art.
Amsterdam-Noord
De schiereilanden van het Oostelijk havengebied zijn in de 19e eeuw aangelegd. Dit was vroeger het domein van de metaalindustrie, machinefabrieken, een gasfabriek en andere bedrijven. Sinds 1980 is het Hamerkanaal met de insteekhavens gedempt en de bedrijven zijn verdwenen. Nu zijn er horeca en kleine bedrijven gevestigd in de halen, loodsen en andere industriële panden. Ook wordt hier druk prijzige woningen gebouwd. Een bekend gebouw is de Kromhouthal.
Ook op een ander deel van de oostelijke eilanden (Kattenburg, Wittenburg en Oostenburg) wordt druk gebouwd en panden geschikt gemaakt voor bewoning. Dit deel stamt uit de 17e eeuw. Het was het domein van de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC) en de Admiraliteit, de voorloper van de Koninklijke Marine. Zij hadden hier scheepswerven, touwbanen en grote pakhuizen/magazijnen. In de 19e eeuw vestigden zich hier grote industrieën, zoals Werkspoor en NDSM (verhuisde later naar Noord). Alleen de Koninklijke Marine is hier gevestigd. Nu zijn er krantenbedrijven gevestigd en worden er woningen gebouwd. Overblijfselen uit de tijd van de VOC, de Admiraliteit en Werkspoor zijn bewaard gebleven.
Oostelijk Havengebied
Het Marineterrein ligt op het stadseiland Kattenburg aan de oostkant van het centrum van Amsterdam. Het terrein was vanaf 1655 in gebruik bij de Koninklijke Marine. Sinds 2015 wordt het terrein stapsgewijs verlaten door de marine. Naast het Scheepvaartmuseum ligt de voorwerf, met het Poortgebouw. Er zijn nu verschillende organisaties op het terrein gevestigd. De oostelijke helft van het terrein is bestemd voor bebouwing. In de oude gebouwen komen kennisinstellingen, creatievelingen, start-ups en andere technologiebedrijven en in de toekomst wordt de helft kantoorruimte bestemd voor bedrijven van de nieuwe economie die hun onderzoeks- en ontwikkelingsafdelingen in Amsterdam willen vestigen.
Scheepvaartmuseum
Deze wandeling door havenstad Amsterdam begint bij de pont achter het centraal Station van Amsterdam. Let wel even goed op dat je de pont naar de NDSM-werf op Noord neemt. Ik heb geluk want ik hoef slechts 10 minuten te wachten op de pont. In 7 minuten ben ik aan de overkant en sta ik op een mooie hotspot.
Pont naar de NDSM-werf
Vanaf de aanlegsteiger gaat de route via Werfstraat en Werfkade. Maar dit stuk is vanwege werkzaamheden afgesloten, er is een omleiding aangelegd via de NDSM-straat. Dan loop ik maar op deze manier, want ik kom toch op hetzelfde stuk uit: het voormalige kraanspoor, dat omgebouwd is tot kantoorgebouw. Het pand is gebouwd op het betonnen fundament van een kraanspoor uit 1950. Het gebouw lijkt te zweven boven het IJ. Aan het 270 meter lange kraanspoor bouwde de NDSM de mammoettankers af.
Kraanspoor in Amsterdam-Noord
Via de NDSM-straat loop ik terug naar de hoek met de Ms. van Riemsdijkweg. Aan de kant van de parkeerplaats zijn een paar mooie street art werken te zien. Op de hoek moet je omhoog kijken, daar hangt het iconische portret van Anne Frank met de naam ‘Let me be myself’ van Eduardo Kobra. Ik heb dit werk al vaker gezien tijdens de Instameet 24H Noord en mijn wandeling in Amsterdam-Noord. Het blijft een mooi werk.
Muurschildering van Anne Frank in Amsterdam-Noord
Direct ernaast is in een oude loods het Straat Museum gevestigd. Ik loop verder en kom uit op het centrale plein en een loods die je kunt bezoeken. Hier zijn nu creatieve hotspots gevestigd. Je kunt hier vrij rondlopen en de constructie van het pand bekijken. In de hal staat nog een grote plaatwals. Toen ik er was werd deze ruimte gebruikt voor een filmopname.
Loods op de NDSM-werf
Het terrein van het Nederlandsche Dok en Scheepsbouw Maatschappij (NDSM) was vroeger een scheepsbouwterrein. De werf was ooit de grootste scheepswerf ter wereld maar in de jaren 80 van de vorige eeuw ging de werf failliet. Alle gebouwen kwamen leeg te staan en het gebied verloederde. De leegstaande gebouwen werden gekraakt. Nu is het een geweldige plek om te bezoeken. Er is zoveel te zien op deze voormalige scheepswerf. Het is nu een plaats waar allerlei bedrijfjes zijn gevestigd. Het industriële karakter wordt behouden. Buiten is veel street art te zien en ook de helling met de scheepskraan die nu in gebruik is als hotel: Kraanhotel Faralda. De scheepsheling is in 1920 aangelegd. Onder het hoge deel laten de machinekamers. De kraan is de enige van de vele kranen die is blijven staan.
Kraanhotel Faralda in Amsterdam-Noord
Street art op de NDSM-werf
Na mijn rondje loop ik verder en loop over een brug naar de Papaverweg. Hier is niets te beleven, aan beide kanten wordt druk gebouwd en het is er vies. De Papaverweg is karakteristiek voor de overgangsfase van Noord: braakliggend terrein, nieuwbouw en nog een enkel oud bedrijfspand. Bijna op de hoek met de Ridderspoorweg zijn links Van Dijk & Ko, Neef Louis en horecagelegenheid Waargenoegen gevestigd. Beide winkels zijn een paradijs voor mensen die van vintage meubels en accessoires houden.
Van Dijk & Ko
Op de hoek met de Ridderspoorweg sla ik rechtsaf en steek de brug over. Dit doe ik aan de linkerkant omdat ik daar zich heb op een paar drijvende villa’s in het voormalige Van Hasseltkanaal. Ik kom uit op de Distelweg, hier sla ik linksaf en direct weer schuin rechtsaf. Dit is de Asterweg. Ik sla na ongeveer 150 meter linksaf de Asterdwarsweg in. Huisnummer 10 is een wit gebouw. Dit was vroeger het poortgebouw van Asterdorp. Asterdorp was een een wijk voor asociale gezinnen, een woonschool. Asterdorp was toen ommuurd. Alleen via deze poort kon men de wijk verlaten. Het gebouw is nu een kantoorpand. Je kunt er omheen lopen.
Asterdorp
Ik loop terug naar de Asterweg en loop verder naar de Grasweg. Ook hier weer veel bouwwerkzaamheden. De Grasweg komt uit bij het nieuwe Shell Technology Centre.
Ik loop door tot ik bij het IJ uitkom en loop langs het water langs de Amsterdam Lookout, het Eye Filmmuseum uit 2012 en THIS IS HOLLAND.
Eye Filmmuseum en Amsterdam Lookout
Amsterdam Lookout
Na het bruggetje kom ik uit bij de veerpont Buiksloterweg die hier aankomt en waar ik tijdens mijn wandeling door Amsterdam-Noord ook ben aangekomen. Ik sla hier linksaf de Buiksloterweg op langs het water en langs het kunstwerk met vier voetballende bronzen beelden en daarachter een frietkraam. In het Tolhuis werd aan het begin van de Trekvaart/nu het Noordhollands Kanaal, door Amsterdam tol geheven en er was een kleine herberg. De voorkant van het huidige Tolhuis dateert uit 1859 net als de Tolhuistuin. Je kunt een korte wandeling door de tuin maken. Het hek van de tuin is tot 17.30 uur geopend. De Tolhuistuin werd later bij het Shell-complex getrokken. Nu hebben zowel de tuin als het Tolhuis een horecafunctie.
Het witte houten huis op de hoek was een oude politiepost.
Ik loop een stukje verder langs het water tot aan de Willem I-sluis. Via de sluis over het Noordhollands Kanaal steek ik het kanaal over. De sluis is alleen voor voetgangers toegankelijk. Andere vervoermiddelen moeten een stukje doorrijden. Fietsers kunnen, mits ze afstappen, wel via de sluis naar overkant. Het Noordhollands Kanaal loopt van Den Helder naar het IJ in Amsterdam. Het graven was in 1824 voltooid. Deels was dit een verbreding van de trekvaart uit de 17e eeuw. Het kanaal moest een alternatief zijn voor de route via de Zuiderzee. Na de opening van het Noordzeekanaal in1876 was de toekomst van Amsterdam als zeehaven gered.
Willem I Sluis
Vanaf de sluis loop ik rechtdoor, naar links en rechts om om een haventje met woonboten. Ik kom uit op de Meeuwenlaan. Links is een mooi stukje street art te bewonderen. Ik sla rechtsaf tot aan het water waar bij Pontplein de pont naar de overkant aanlegt. Dit is het IJplein. In dit deel van Amsterdam werden vanaf 1978 veel sociale woningen gebouwd.
Ik loop vanaf het Pontplein via het voetpad langs het water langs een oranje horeca-gebouw aan het water (Sexyland World). Links is een mooi initiatief: Voedseltuin IJplein.
Voedseltuin IJplein
Ik blijf de weg langs het water volgen. Via de Buitendraaierij en een poort kom ik uit op Het Dok, een plein met het ADM-monument. Dit monument staat hier ter ere van de scheepswerf. Dit karakteristiek deel van de wijk is sinds 2020 een beschermd stadsgezicht.
ADM-monument
Via een poort kom ik uit bij een jachthaven. Ik loop om de jachthaven heen, langs een winkelcentrum en loop aan de andere kant van de jachthaven om het Holiday Inn Express Amsterdam. Dit is het Hamerkwartier met rechts de Kromhouthal. Deze wijk was vroeger het domein van de metaalindustrie, de machinefabrieken, een gasfabriek en andere bedrijven. Het Hamerkanaal heeft een aantal insteekhavens. Het kanaal is rond 1980 gedempt. De oorspronkelijke bedrijven zijn vertrokken. In de hallen en loodsen zijn nu horecagelegenheden en kleine bedrijven gevestigd. Ook hier worden binnenkort appartementen gebouwd, zoals op veel plekken waar ik vandaag langs loop.
Hamerkwartier
Ik loop langs het Gedempt Hamerkanaal tot aan het kruispunt met ronde tank, die ik niet zie, maar die kan weggehaald zijn omdat ook hier werkzaamheden zijn. Ik sla hier rechtsaf de Aambeeldstraat in en loop langs de kop van de Ponthaven, waar de Amsterdamse pontveren liggen, langs een portiershokje het voormalige bedrijventerrein op. Ik loop door tot het IJ. Ik loop hier langs een aantal loodsen waarin nu horeca is gevestigd over een paar Stelconplaten langs een cluster alternatieve strandtenten waar niets te doen is. Ik kom uit bij op het terrein met een stadsboerderij, de VerbroederIJ, een geweldige plek.
De VerbroederIJ
Onderweg zie ik plekken die ik tijdens de Instameet 24H Noord bezocht heb, Oedipus Brewing en HoogtIJ. Ik heb even de tijd voor de veerpont komt, want de vorige is net vertrokken toen ik aan kwam lopen. Deze veerpont naar het Azartplein/Zamenhofstraat en het Oostelijk havengebied gaat om de 20 minuten.
Pont naar het Oostelijk Havengebied
Na een tocht van 7 minuten ben ik in het Oostelijk Havengebied. Vanaf de steiger sla ik links af en loop over de Surinamekade langs het water en langs de Figee-kraan.
Oostelijk Havengebied
Het Oostelijk Havengebied is sinds 2000 enorm veranderd. Het was een werkterrein, maar een gewilde woonwijk. Links van de steiger ligt het voormalige KNSM-terrein (KNSM = Koninklijke Nederlandse Stoomboot Maatschappij). Dit bedrijf bestond tot 1981. Een bekend bedrijf dat hier gevestigd is, is Loods6. Het gebouw waar zij zijn gevestigd was een passagiersterminal.
Net voorbij de kraan sla ik rechtsaf langs een woontoren en steek de KNSM-laan over. Voor me staat een gebouw op poten uit 1960. Dit was de bedrijfskantine van de KNSM.
Voormalige bedrijfskantine van de KNSM
Via het Levantplein en de Levantkade, die langs het water loopt, kom ik uit bij de Verbindingsdam. Dit is de oude spoor- en wegverbinding naar het KNSM-eiland en Java-eiland, met links de Ertshaven en rechts de IJ-haven). Ik loop de lange brug over naar de andere kant van het water.
Verbindingsdam
Ik loop langs het water om de winkels van het winkelcentrum Brazilië heen. Ik steek het pleintje over en sta recht tegenover het Lloyd Hotel. Het Lloyd hotel is in 1921 opgeleverd als landverhuizershotel door scheepsvaartmaatschappij Koninklijke Hollandse Lloyd. De landverhuizers waren veelal Joodse vluchtelingen uit Midden- en Oost-Europa. Ze werden hier ontluisd en medisch gecontroleerd voor ze ingescheept werden naar Amerika. Na de oorlog was het gebouw jarenlang een gevangenis. Sinds 2004 is het weer een hotel.
Via een breed pad loop ik tussen twee woontorens door en steek het Rietlandpark over. Hier lag tot in de jaren 1990 nog het uitgestrekte rangeerterrein De Rietlanden, waar alle havensporen samenkwamen. Ook dit deel van de stad is weer een bouwput waardoor ik de ’tafels’ waarover in de routebeschrijving wordt gesproken niet gezien heb. Bij de tramhalte steek ik de drukke weg over en loop onder het spoorwegviaduct door.
Ik zigzag door de Czaar Peterstraat, de Lijndenstraat, de Rumphiusstraat, Isaac Titsinghkade, Jacob Bontiusplaats en de Oostenburgermiddenstraat tot de ophaalbrug. Ik ben inmiddels op de Oostelijke eilanden beland. Dit is Oostenburg. Ook hier wordt weer druk gebouwd en verbouwd aan mooie industriële gebouwen. Links van de ophaalbrug staat het voormalige VOC-magazijn uit 1663. Nu zijn het appartementen. Het is de helft van het oorspronkelijke pakhuis, de andere helft is in 1822 ingestort. Rechts staan de fabriekshallen van het voormalige Van Gendt.
Industrieel pand aan de Oostenburgermiddenstraat
Na de brug kom ik uit op een binnenplein en het Touwbaanpark, een plantsoen en een volgende ophaalbrug. Ik loop hier rechtdoor de Poolstraat uit en sla linksaf de Kleine Wittenburgerstraat in. Voor me ligt de Oosterkerk. Hier loop ik omheen. Ik kom uit op de Wittenburgergracht. Deze gracht loop ik af tot aan een druk kruispunt.
Voor me ligt het Scheepvaartmuseum dat gevestigd is in het voormalige ’s Lands Zeemagazijn. Ik loop er omheen tot de monumentale poort. Via deze poort betreed ik het Marine-terrein. Dit terrein was vroeger veel groter. Een deel moest al in de jaren zestig van de vorige eeuw worden opgeofferd voor de bouw van de IJ-tunnel. Ook werden hier toen nieuwe gebouwen gebouwd. In 2015 kwam de helft van het terrein vrij voor andere functies en sindsdien is het terrein, dat parkachtig aandoet, open voor het publiek.
Ik loop langs gebouw 006 tot aan een klein havenbekken. Gebouw 006 is de voormalige officiersmess, nu is het Pension Homeland. Ik loop langs het water en een paar gebouwen uit de jaren ’60, gebouw 024 is 19e eeuws, naar de voet/fietsbrug langs het NEMO Science Museum.
Marineterrein
Via de fiets/voetbrug kom ik uit op het stationseiland. Ik loop onder het spoor door richting het IJ en langs het IJ terug naar mijn vertrekpunt, Amsterdam Centraal Station.
Ik reis met een rechtstreeks sprinter vanaf Amsterdam Centraal Station naar het station in mijn woonplaats vanwaar ik met de bus verder reis naar huis. Het was een mooie wandeling. Het weer werkte redelijk mee, in het begin van mijn wandeling was het nog somber maar later brak de zon even door.
Deze wandelroute ‘Wandeling in havenstad Amsterdam’ staat in de Wandelgids ‘Wandelen in havensteden’ en op de website van op de website van Wandelzoekpagina. Sinds het voorjaar van 2021 heb ik tijdens elke wandeling het GPX-bestand gedownload. Mocht de routebeschrijving niet kloppen, kan ik terugvallen op mijn telefoon.
De wandelgids ‘Wandelen in havensteden’ is een aanrader. De wandelgids telt 160 pagina’s en is voor € 17,95 te koop bij de uitgever of via Bol.com.
Deze wandeling in havenstad Amsterdam heeft een lengte van 12 kilometer.
Het begin- en eindpunt van deze wandeling is achter het Centraal Station van Amsterdam.
Pont in Amsterdam-Noord
Onderweg kom je veel horeca tegen. Een paar hotspots zijn:
Tekst bij Mediamatic
Er zijn meerdere overnachtingsmogelijkheden in Amsterdam. Onderweg loop je langs het DoubleTree by Hilton Amsterdam, de botel en Kraanhotel Faralda, allen bij de NDSM werf, het Yotel Amsterdam, het Sir Adam Hotel bij het Eye Filmmuseum, THIS IS HOLLAND en de Amsterdam Lookout, langs het Holiday Inn Express Amsterdam, Lloyd Hotel en het Pension Homeland op het voormalige marineterrein. Alle hotels in Amsterdam en de prijzen zie je op Booking.com.
Je kunt ook gebruik maken van een B&B. Bekijk hier het aanbod van Airbnb.
Heb jij wel eens een wandeling uit één van de wandelgidsen van Gegarandeerd Onregelmatig gemaakt? Zo ja, waar was dat en kan je het aanbevelen?
Deze blog bevat affiliate links. Als je via deze links iets bestelt krijg ik hier een kleine vergoeding voor. Jij betaalt niets extra. Wat een affiliate link inhoudt, vertel ik je in de Disclaimer.
Vind je mijn blogs leuk? Koop dan een kop koffie voor me door op de button hieronder te klikken en ik zorg ervoor dat jij kunt blijven genieten van de reisverhalen en reistips op mijn websites.
Welkom op de website van JTravelBlog. Mijn naam is Jaquelien, het gezicht achter de website JTravelBlog en ook achter JTravel. Geboren en getogen in het hoge noorden van Nederland, voor mijn studie Toerisme verhuisd naar Breda en daarna vanwege werk verhuisd naar het westen van Nederland. Een plek waar ik tot op heden nog altijd woon.
Ik neem je mee mee op reis naar verre oorden en dichtbij met reisverslagen en informatie over bestemmingen en geef je reisinspiratie en handige reistips. Ga je mee op pad?
Geen reacties
Geef een reactie