Dit is mijn verslag van de elfde etappe van het Pad van de Vrijheid van Veenendaal De Klomp naar Veenendaal Prattenburg over een afstand van 12 kilometer. Het Pad van de Vrijheid heeft een lengte van 150 kilometer rond Wageningen. Ik loop het Pad van de Vrijheid om 80 jaar bevrijding te vieren. Het Pad van de Vrijheid wil de gewonnen vrijheid herdenken en vieren. Ik wandel etappe voor etappe. Veel plezier bij het lezen van en het bekijken van de foto’s in deze blog over de elfde etappe van het Pad van de Vrijheid. Wandel je mee?
Pad van de Vrijheid etappe 11 : Veenendaal De Klomp – Veenendaal Prattenburg
Ik reis met de bus vanaf mijn woonplaats naar Schiphol Airport. Vanaf Schiphol Airport neem ik de de rechtstreekse trein naar Station Veenendaal De Klomp.
Van Station Veenendaal De Klomp naar het bezoekerscentrum
Vanaf Station Veenendaal De Klomp loop ik dezelfde route als tijdens de 10e etappe. Aan de andere kant van het stoplicht voor het station staat het Bevrijdingsmonument van De Klomp.
Op het monument staat de tekst:
1945-1995
50 jaar bevrijding
De Klomp 9 mei 1945
bevrijd door eenheden van
49 British Infantry Division
Polar Bear Division
Op het bord naast de steen staat van ‘Het verhaal van Ede’, met in het kort hoe De Klomp als een van de laatste plaatsen in Nederland werd bevrijd.
Ik loop hier op de grens van de provincies Gelderland en Utrecht. De Klomp hoort bij de provincie Gelderland en Veenendaal ligt in de provincie Utrecht.
Ik loop via een voetpad langs een doorgaande weg naar het bezoekerscentrum.
Grebbelinie Bezoekerscentrum bij Fort aan de Buursteeg
Fort aan de Buursteeg is een aarden vestingwerk van de Grebbelinie. Het fort werd in 1786 aangelegd op de plaats waar de Buursteeg en de Slaperdijk bij elkaar komen. Het fort is maximaal 500 meter lang en 300 meter diep, inclusief grachten. Het is het grootste bewaard gebleven fort van de Grebbelinie. Door de grootte van het fort konden hier een paar honderd militairen binnen de vestingwallen bivakkeren.
In mei 1940 bivakkeerden hier een paar honderd militairen binnen de vestingwallen. Hier werd een anti-tankgracht gegraven, een mijnenveld aangelegd, prikkeldraadversperringen opgeworpen en zeven kazematten gebouwd. Ook wam er een pantserafweergeschut in de vorm van een 6-veldkanon en een mortier. Verder werden hier door de soldaten loopgraven ter verdediging aangelegd. Het fort kwam bij de Duitse aanval onder vuur te liggen, maar er is geen soldaat gesneuveld.
Nu is het fort een bezoekerscentrum. Ik heb dit keer wel een bezoek gebracht aan het bezoekerscentrum.
Na betaling van € 6,– bekijk ik eerst de korte film in het zaaltje naast de winkel. Deze film gaat over de periode waarover ook de tijdelijke tentoonstelling gaat. Daarna krijg ik boven op het dakterras uitleg van een medewerker over de Grebbelinie. Als hij uitgepraat is, loop ik een rondje over de bovenverdieping van het bezoekerscentrum.
Buiten loop ik langs de acht houten soldaten. Zij, en een ijsvogel (die ik ook nu niet gezien heb), bewaken en verbeelden een bijzondere geschiedenis van oorlog en vrede. In het bezoekerscentrum wordt een korte film vertoond over de geschiedenis van de Grebbelinie en er is een interactieve landschapstafel. Ook zijn er voorwerpen, een tijdlijn, veldtelefoons en een loopgraafreconstructie met animaties die de geschiedenis van het gebied verlevendigen.
Naast het bezoekerscentrum is Restaurant Grebbelounge gevestigd. Bij de ingang van het terrein van het fort staat het bord van het klompenpad Jufferpad. Het fort is het beginpunt van dit klompenpad.
Openingstijden
Maandag: gesloten. Dinsdag t/m vrijdag van 10.00-17.00 uur en zaterdag en zondag van 12.30-16.00 (deze openingstijden gelden voor de maanden maart t/m oktober)
Entree
Volwassene € 6,– per persoon, kinderen van 6 t/m 12 jaar: € 3,50 per persoon en kinderen van 0 t/m 5 jaar: gratis. Museumkaart is niet geldig.
Adres
Grebbelinie Bezoekerscentrum
Buursteeg 2
3927 EJ Renswoude
Website
Fort aan de Buursteeg
Mijn wandeling begint na mijn bezoek aan het bezoekerscentrum. Via een tunnel loop ik naar de andere kant van het spoor. Ik volg hier de route van klompenpad Jufferpad. Een klompenpad is een wandelpad die tussen zonsopgang en ondergang open is voor wandelaars die houden van rust en landschap. De paden lopen over particuliere grond, soms door weilanden met vee. Met de grondeigenaren zijn afspraken gemaakt over de openstelling voor wandelaars. Er zijn inmiddels ruim 160 Klompenpaden. Klompenpaden liggen verspreid over de provincies Utrecht en Gelderland. Dit klompenpad heeft een roze markering. Honden zijn op dit deel van deze etappe niet toegestaan.
Dit deel hoort nog bij Fort aan de Buursteeg.
Via een bruggetje en klimmetje loop ik het gebied aan de andere kant van het spoor in. Hier stuit ik op een kazemat en een loopgraaf.
Ik loop een mooi stukje door het bos over de punten van het Hoornwerk en stuit daar op een Duitse bunker, de Pantherstellung. Ik neem een kijkje in de donkere en vochtige bunker. De bunkers waren onderdeel van een Duitse linie uit de laatste fase van de Tweede Wereldoorlog. Er naast staat de Kochbunker die bestaat uit een basisvorm van een deksel in diverse varianten met daaronder een koker/buis.
Door de weilanden
Ik loop het bos uit en via twee overstappen kom ik uit in een weiland. Ik volg nog altijd het Jufferpad. Tijdens het broedseizoen van 15 maart t/m 15 juli is dit deel van de route afgesloten en moet je omlopen. Ik loop deze etappe in september en hoef niet om te lopen. Dwars door het weiland gaat mijn route. Veel is er niet te zien, maar het loopt hier beter dan de verharde weg. Ik heb geen last van schapen/koeien en andere dieren. Ook vogels zie ik niet. Via een overstap kom ik op een smal pad uit. Een schaap loopt me tegemoet. Later blijkt dat die waarschijnlijk uit de kudde komt die dicht bij het spoor graast. Via een overstap kom ik uit op de verharde Schalm en Kooiweg.
De Kooiweg gaat onder de snelweg A12 door. Aan de andere kant van de snelweg neem ik een onverhard pad langs het water en de boomrand. Aan het eind loop ik weer op een verhard pad.
ik kom uit bij de Roode Haan bij het Valleikanaal. De Roode Haan werd in de 18e eeuw aangelegd als schakel in de verdedigingslinie tussen de Amerongse Berg en de Emminkhuizerberg. Het was een onderdeel van de Valleeistelling. In de kazematten stond luchtafweergeschut. Het Valleikanaal werd in 1935 aangelegd om de afwatering in de Gelderse Vallei te verbeteren. Het graven het kanaal was aan het begin van de Tweede Wereldoorlog nog niet klaar maar het hielp wel om delen van de Vallei onder water te zetten. Het Werk aan de Roode Haan bestaat uit restanten van het beton van de kazematten. Hier schijnen ook ijsvogels te zitten. Ik heb ze niet gezien.
Rand van Veenendaal
Via de Kooiweg en de Munnikenweg loop ik via een brug en een pad langs het water naar een fietspad achter een woonwijk van Veenendaal langs. Rechts ligt een natuurgebied met daarachter de Slaperdijk. Ik passeer een paar vogelkooien met mooie vogels erin en in een ander verblijf zie ik een paar cavia’s lopen. De vogels en cavia’s kunnen niet ontsnappen, er zit een gaas over hokken gespannen.
Verderop aan de linkerkant passeer ik een kinderboerderij.
Ik loop door tot het einde van het fietspad. Via de Haspel, Slaperdijk en de Dwarsweg loop ik een bosgebied in.
Bossen
Het bosgebied is onderdeel van Boswacherij Amerongen. Het bospad dat in de routebeschrijving staat is moeilijk te zien. Het wordt aangegeven met een teken van een streekpad op een boom. Ik loop heerlijk door het bos langs Vakantiepark Amerongse Berg van Landal.
Ik kom uit bij een grote zandvlakte. Doordat het de dag voor mijn wandeling geregend heeft, valt het met de mulheid van het zand mee. Langs de paden staan heideplanten. De bloei is al over zijn hoogtepunt heen maar hier en daar zie ik nog een paar paarse stukjes.
Landgoed Prattenburg
Ik kom uit op Landgoed Prattenburg. Dit is een heel mooi wandelgebied.
Via mooie bospaden kom ik langs Huis Prattenburg, een in 1887 gebouwd huis met kasteelachtig uiterlijk omgeven door een tuin in de landschapsstijl. Landgoed Prattenburg ligt op de Utrechtse Heuvelrug. Het landgoed meet ruim 430 hectare en bestaat grotendeels uit bos. Het landgoed is sinds 1694 in het bezit van de familie Van Asch van Wijck. Je ziet het huis vanuit de verte.
Niet ver van Huis Prattenburg staat sinds 2017 een monument voor vermoorde verzetsstrijders uit de Tweede Wereldoorlog. Het monument bestaat uit een stenen kruis. Voor het herdenkingskruis ligt een natuurstenen gedenkplaat. Het geheel is geplaatst in een rechthoekig grindperkje en wordt omringd door groen.
De tekst op de gedenkplaat luidt:
‘Ter nagedachtenis
aan de verzetsstrijders die in de Tweede Wereldoorlog om het leven zijn gebracht en van wie de ‘graven’ nooit zijn gevonden.
Veel nabestaanden van deze slachtoffers voelen nog altijd het gemis van een graf. Veel nabestaanden keken jarenlang uit na de terugkomst van een familielied. Vicky van Asch van Wijck-von Papen is de huidige bewoonster van Huis Prattenburg. Haar vader werd weggevoerd uit zijn onderduikadres in Amsterdam toen Vicky 1 jaar oud was. Haar vader, Felix von Papen, was een verzetsstrijder die in 1933 gevangen werd gezet in Berlijn vanwege zijn anti-nazigezindheid. Hij heeft ok gevangengezeten in het Oranjehotel in Scheveningen en in concentratiekamp Buchenwald.
Ik loop verder over het landgoed en uit bij de hoek van de Cuneraweg en de Veenendaalsestraatweg. Dit stukje in bekend terrein, tijdens etappe etappe 9 en etappe 10 van de Oudste wandelroute van Nederland liep ik hier ook. Vlakbij de bushalte aan de overkant richting Veenendaal staat oorlogsmonument: Het Kruis op de berg, dat is opgericht ter nagedachtenis aan zes Nederlanders die hier op 20 november 1944 door de bezetter zijn gefusilleerd.
De dood van deze zes Nederlanders was een represaillemaatregel na een vuurgevecht tussen verzetsmensen uit Rhenen en een Duitse onderofficier uit Veenendaal. Zes ‘Todeskandidaten’ moesten boeten als afschrikwekkend voorbeeld. Drie van hen kwamen uit de gevangenis aan de Weteringsschans in Amsterdam en drie uit de gevangenis aan het Wolvenplein in Utrecht. Een naam die mij direct opvalt is die van Ds. Ader. Hij was predikant in het Oost-Groningse Nieuw-Beerta. In 1942 vroeg een bevriende Joodse fotografe hem om een onderduikplek. Enkele tientallen mensen zaten ondergedoken bij het echtpaar en overleefden zo de oorlog. Ook in Amsterdam hielp Bas Ader honderden Joden aan een onderduikadres. Door verraad werd hij in juli 1944 opgepakt en gevangengezet. Ik heb thuis twee boeken liggen die het verhaal van Ds. Ader en zijn vrouw vertellen: Een Groninger pastorie in de storm en Te mogen léven! Boeken die ik jaren geleden via mijn moeder gekregen heb.
Vanaf deze bushaltes kun je twee kanten op: of je neemt de bus naar NS station Veenendaal-De Klomp of je reist met buslijn 50 van Syntus naar Utrecht Centraal Station. Ik kies voor het laatste omdat ik tijd genoeg heb en het al na vieren is. Ik zit dan liever een uur in de bus en eet een hapje op Utrecht Centraal dan dat ik op een koud en tochtig perron in Veenendaal-De Klomp zit te niksen en waar geen eettent in de buurt is.
Conclusie over etappe 11 van het Pad van de Vrijheid van Veenendaal De Klomp naar Veenendaal Prattenburg
Dit was op de verharde stukken na een mooie, afwisselende wandeling.
Het begon bij Grebbelinie Bezoekerscentrum bij Fort aan de Buursteeg via het terrein van het Fort door de weilanden.
Vooral het deel door Boswachterij Amerongen en over Landgoed Prattenburg met het Huis en het oorlogsmonument waren heel erg mooi om te lopen.
Mijn route
Wandelgids
In de wandelgids over het Pad van de Vrijheid staat de route beschreven. Daarnaast bevat de wandelgids heel veel achtergrondinformatie over de Tweede Wereldoorlog en de bijna honderd markante punten langs de route. Het zijn angstige, heldhaftige en soms bizarre verhalen die de periode 1940-1945 tastbaar maken. Om de route te kunnen volgen heb je de routebeschrijving uit de wandelgids nodig. De wandelingen zijn niet gemarkeerd maar met behulp van de routebeschrijving in deze wandelgids en eventueel het GPX-bestand van je gekozen wandeling die je kunt vinden op de website van het Pad van de Vrijheid kun je niet verdwalen.
Praktische informatie
Afstand van etappe 11 van het Pad van de Vrijheid
Etappe 11 van het Pad van de Vrijheid is een route van Veenendaal De Klomp naar Veenendaal Prattenburg. De afstand van deze elfde etappe is 12 kilometer.
Bereikbaarheid van etappe 11 van het Pad van de Vrijheid
Station Veenendaal De Klomp ligt aan de spoorlijn Arnhem – Utrecht Centraal Station. Er stoppen intercitytreinen op dit station.
Vanaf het eindpunt van deze etappe, bushalte Rhenen, Rhenendael-West, kun je met buslijn 50 van Syntus naar Station Veenenendaal De Klomp reizen of je reist de andere kant heb, met de bus naar Utrecht Centraal Station.
Horeca onderweg
In het Grebbelinie Bezoekerscentrum bij Fort aan de Buursteeg bevindt zich Restaurant Grebbelounge, Buursteeg 2, 3927 EJ Renswoude.
grebbelounge.nl
Overnachten onderweg
In De Klomp en Veenendaal en omgeving zijn verschillende accommodaties waar je kunt overnachten.
Onderweg loop je langs Vakantiepark Amerongse Berg van Landal.
Onderweg zijn er ook genoeg natuurhuisjes in De Klomp en Veenendaal en omgeving te boeken waar je in de natuur kunt uitrusten van je wandeling. De natuurhuisjes liggen vaak diep verscholen in de bossen.
Pad van de Vrijheid : overzicht etappes
Het Pad van de Vrijheid is een mooie wandelroute van ongeveer 150 kilometer rondom Wageningen. Het Pad van de Vrijheid telt 13 etappes. Je loopt over de beboste hellingen van de Utrechtse Heuvelrug en de Veluwe, en door de afwisselende landschappen van de Betuwe en de Gelderse Vallei.
Deze indrukwekkende wandelroute biedt jou de mogelijkheid om al wandelend, vrijheid te herdenken, te beseffen en te beleven. In 2025 vieren we 80 jaar bevrijding, iets wat niet vanzelfsprekend is.
In de wandelgids staat heel veel aan achtergrondinformatie over de Tweede Wereldoorlog en bijna honderd markante punten langs de route die de angstige, heldhaftige en soms bizarre verhalen die de periode 1940-1945 tastbaar maken.
De volledige route van het Pad van de Vrijheid staat op de website van Pad van de Vrijheid. Ik volg het Pad van de Vrijheid van de wandelgids en vooral ook via de GPS op mijn telefoon. Er zijn GEEN markeringen onderweg. Er is per etappe een podcast gemaakt. Deze kun je vinden op de website van Pad van de Vrijheid.
Heb jij wel eens een etappe van het Pad van de Vrijheid gelopen? Wat vond je er van? Heb je een andere aanbeveling voor een lange-afstandswandeling?
Meer lezen
- Pad van de Vrijheid etappe 1 : Wageningen – Rhenen
- Pad van de Vrijheid etappe 2 : Rhenen – Opheusden
- Pad van de Vrijheid etappe 3 : Opheusden – Herveld
- Pad van de Vrijheid etappe 4 : Herveld – Valburg
- Pad van de Vrijheid etappe 5 : Valburg – Driel
- Pad van de Vrijheid etappe 6 : Driel – Oosterbeek
- Pad van de Vrijheid etappe 7 : Oosterbeek
- Pad van de Vrijheid etappe 8 : Oosterbeek – Ede
- Pad van de Vrijheid etappe 9 : Ede – Lunteren
- Pad van de Vrijheid etappe 10 : Lunteren – Veenendaal De Klomp
- Wandelgids ‘Pad van de Vrijheid’
- Pad van de Vrijheid
- Pad van de Vrijheid
