Deze week laat ik je kennismaken met de twintigste en voorlopig laatste verhalenpaal: nr. 20 – VUUR / Gemaal de Cruquius. Deze verhalenpaal vind je tegenover Theehuis Cruquius en het Cruquius Gemaal. In deze en 19 andere blogs neem ik je mee langs de 20 verhalenpalen in de gemeente Haarlemmermeer. Fiets je mee?
Verhalenpaal nr. 20 - VUUR / Gemaal de Cruquius
Deze 20e verhalenpaal staat tegenover Theehuis Cruquius en het Cruquius Gemaal aan de Cruquiusdijk 27. Bij de monding van de Spaarne onder Heemstede stond in 1670 een vuurbaak. Deze vuurbaak stond hier op een landtong die in 1250 is ontstaan. Deze landtong bestond uit veengebied en lag achter de stuwwallen. Hier liggen nu Heemstede en Haarlem.
De vuurbaak was hier geplaatst omdat de Spaarne een drukke vaarroute vanuit Haarlem over het Haarlemmermeer voor de scheepvaart was. De houten vuurbaak werd in 1700 vervangen door een stenen vuurtoren. Deze vuurtoren had een op olie gestookte lantaarn. De kosten en het onderhoud werden betaald uit de tolgelden die geïnd werden en die afhankelijk waren van de breedte van het schip. De grote schepen moesten via het Spaarne en de kolksluis bij Spaarndam en het IJ naar Amsterdam.
De vuurtoren werd in september 1848 geveild. De opbrengst was 385 gulden. De kopers waren de heren van Leeuwen uit Leiden. Twee weken na de aankoop lieten zij de vuurtoren afbreken. De vuurtoren was overbodig, want de laatste doorvaartopening in de ringdijk was gedicht.
Het stoomgemaal De Cruquius, die tegenover deze verhalenpaal staat, is gebouwd op de landtong bij de verdwenen vuurtoren. Het water uit het Haarlemmermeer werd hier geloosd in de tegenover gelegen ringvaart en via het Spaarne werd het water naar het IJ afgevoerd.
Lees meer: Cruquius Museum in Cruquius
Locatie van verhalenpaal nr. 20 - VUUR / Gemaal de Cruquius
Verhalenpaal nr. 20 staat tegenover Theehuis Cruquius en het Cruquius Gemaal aan de Cruquiusdijk aan de Ringvaart in Cruquius.
Kaart
Wat is een verhalenpaal
Sinds 2018 zijn door de hele gemeente Haarlemmermeer 25 verhalenpalen geplaatst. Deze verhalenpalen vormen een ‘buitenmuseum’ in de polder. Deze verhalenpalen beschrijven het erfgoed van de polder. De verhalenpalen en de bijbehorende fietsroutes zijn een project van het Haarlemmermeermuseum De Cruquius.
In 2018 zijn de eerste 15 verhalenpalen geplaatst. In juni 2018 werd de paal GEZAG (nr. 4) door de toenmalige burgemeester, Onno Hoes, geopend. In het najaar van 2019 zijn er 5 nieuwe verhalenpalen geplaatst. Dit keer bij het Cruquius Museum en in de nieuwe kernen van de gemeente Haarlemmermeer. Vanaf 1 januari 2019 maken ook Haarlemmerliede en Spaarnwoude deel uit van de gemeente Haarlemmermeer. In 2024 zijn er nog eens 5 verhalenpalen in de gemeente geplaatst. In totaal staan er nu dus 25 verhalenpalen in de Haarlemmermeer.
De verhalenpalen zijn meerpalen met lettersculpturen. Op de meerpalen zijn een plattegrond, het nummer van de verhalenpaal, de hoogte boven of beneden NAP en een informatieve tekst over de betreffende verhalenpaal bevestigd. Sommige NAP borden schijnen niet te kloppen en moeten (nog) vervangen worden. De borden zijn van gebolleerd emaille, de letters van mat zwart staal en de palen van geteerd hardhout gemaakt. De informatieve tekst bestaat uit maximaal 100 woorden met een beschrijving waarom deze plek voor de geschiedenis van belang is geweest.
Elke paal heeft een korte eigen naam, die op dat stuk geschiedenis slaat. Bovenop staat de naam in lettervormen. Deze lettervormen zijn ontworpen door kunstenaar René Knip. De palen worden ook wel schakelpalen genoemd en de ring van palen ‘Schakels aan de ketting’.
Heb jij de verhalenpalen met de lettersculpturen in de Haarlemmermeer al gezien?
Meer lezen
Tips voor je reis naar de Haarlemmermeer
