Dit is mijn verslag van de dertiende en laatste etappe van het Pad van de Vrijheid van Rhenen naar Wageningen over een afstand van 12 kilometer. Het Pad van de Vrijheid heeft een lengte van 150 kilometer rond Wageningen. Ik loop het Pad van de Vrijheid om 80 jaar bevrijding te vieren. Het Pad van de Vrijheid wil de gewonnen vrijheid herdenken en vieren. Veel plezier bij het lezen van en het bekijken van de foto’s in deze blog over de dertiende etappe van het Pad van de Vrijheid. Wandel je mee?
Pad van de Vrijheid etappe 13 : Rhenen – Wageningen
Ik reis met de trein vanaf Schiphol naar Station Utrecht Centraal Station. Daar stap ik over op de sprinter naar Rhenen.
Ik loop het station van Maarn uit en voorbij Grand Café Cunera sla ik direct linksaf de Kastanjelaan in. Via de Levendaalseweg loop ik het bosgebied rond Rhenen in.
Bosgebied rond Rhenen
Ik passeer het bord De Laarsenberg, Utrechts Landschap. Het is een mooie wandeling door het bosgebied langs mooie paden. Het bos is schitterend met zijn herfstkleuren en vele bladeren op de grond. Overal staan paddenstoelen, ze zijn door de vele regen van de afgelopen weken heel lelijk maar toch heeft dat ook wel weer wat, die verlepte paddenstoelen.
Ik kom aan de rand van het bos. Voor me heb ik aan de linkerkant weidse uitzichten over het buitengebied van Rhenen. Hier is in de meidagen van 1940 zwaar gevochten.
Ik kruis hier het Klompenpad Grift en Graftenpad, een klompenpad van 12 kilometer door het buitengebied van Rhenen, het landschap van de Utrechtse Heuvelrug en de Gelderse Vallei, door het agrarisch gebied, over de Laarsenberg en langs de Grift. Dit deel van dit klompenpad is heel erg mooi. Dit Klompenpad dankt haar naam aan de graften op de Laarsenberg. Dit zijn begroeide hellingterrassen die vermoedelijk uit de middeleeuwen stammen. Boeren legden ze aan om erosie tegen te gaan. Grift is de naam van wat ook wel Valleikanaal wordt genoemd en dat loopt van de Nederrijn naar de Eem in Amersfoort.
De hele weg door het bos blijf ik de route van het klompenpad volgen.
Het is hier schitterend. Soms piept een waterig zonnetje door het bladerdek of wat er nog van over is en dat geeft een mooi effect op het bos in herfsttooi. Ik zie ook weer mooie paddenstoelen in het bos.
Links van het pad liggen langs een vaag paadje een loopgraaf en een bunker/kazemat. Deze kazematten liggen op de Grebbeberg. Dit is kazemat S17. Deze kazemat heeft de tijd relatief ongeschonden doorstaan hebben. De S17 ligt aan de Heimersteinse Laan. Deze kazemat lijkt steeds verder in de aarde weg te zakken. Er staan informatieborden bij de loopgraaf en de bunker.
Kazemat S15 ligt aan de Cuneraweg in de buurt van de Grebbesluit waar ik later nog langs kom. Ik ben hier voorbij gelopen.
Ik vervolg mijn weg en het einde van het bos komt (helaas) in zicht. Voor mij staat het gebouw Heimerstein. Dit was een tehuis voor gehandicapten dat in de oorlog door de Duitsers gevorderd is. De vordering van Heimerstein loopt tragisch af voor de bewoners. Er was een conflict tussen de SS en de Wehrmacht. De SS zag Heimerstein als een onderkomen die van alle gemakken was voorzien. De Wehrmacht was hier al gevestigd. De SS wilde de Wehrmacht uit het gebouw jagen. De Wehrmacht stak uit wraak het gebouw in brand. In 1946 werd Heimerstein herbouwd. Nu is het nog steeds een tehuis voor gehandicapten.
Ik loop via een verhard pad langs de bosrand. Via een trap kom ik uit op de Cuneraweg. Ik kom uit bij een druk kruispunt waar ik al vaker gelopen heb, tijdens de 11e etappe van de oudste wandelroute van Nederland en de 1e etappe van het Pad van de Vrijheid etappe 1 : Wageningen – Rhenen.
Aan overkant ligt Kazemat S15 die ik voorbij gelopen ben.
Klompenpad Nude
Ik sla de Weidijk op. Een lange weg van ongeveer 1 kilometer. Dit is weer een andere weg om in Wageningen te komen. Ik vind dit de mooiste weg die ik tot nu toe gelopen heb tussen de rand van Rhenen en Wageningen.
Ik loop een stuk van het Klompenpad Nude. Een klompenpad is een wandelpad die tussen zonsopgang en zonsondergang open is voor wandelaars die houden van rust en landschap. De paden lopen over particuliere grond, soms door weilanden met vee. Met de grondeigenaren zijn afspraken gemaakt over de openstelling voor wandelaars. Er zijn inmiddels ruim 160 Klompenpaden. Klompenpaden liggen verspreid over de provincies Utrecht en Gelderland.
Na ongeveer een kilometer kom ik uit bij een bruggetje over een sloot en daarachter een weiland. Mijn route gaat dwars over het weiland. Ondanks de vele regen van de afgelopen weken is dit stuk heel goed te lopen. Als je niet door het weiland wilt lopen, loop dan 50 meter verder en sla daar linksaf de Zijdvang op. Je komt op hetzelfde punt uit.
Ik loop dwars over het weiland naar de andere kant van het weiland (gelukkig lopen er geen schapen en/of koeien). Net voor de overstap staat een bankje waar je even kunt uitrusten. Na het nemen van de overstap loop ik verder over de Haarwal.
In de wandelgids staat dat ik langs het gemeentebord van Wageningen moet lopen om daarna een pad naar rechts te nemen. Dat klopt in mijn ogen niet meer. Want als ik het gemeentebord voorbij ben, ben ik ook in Wageningen en ben ik het pad voorbij gelopen. Dit pad ligt ongeveer 50-100 meter voor het bord. Het eerste stuk van het pad is geasfalteerd.
Het stuk daarna tot aan de Nieuwe Singel is een grote smeerboel. Dit pad ligt er heel slecht bij. Ik ben dan ook blij dat ik weer een harde weg onder mijn voeten heb.
Wageningen
Ik loop door een woonwijk naar de Beekstraat. Tegen de voorgevel van huisnummer 7 en 9 hangt een gedenksteen die herinnert aan de slachtoffers van de bominslag op 26 maart 1943. Deze gedenksteen werd al in 1945 geplaatst op de plek waar de bom was gevallen. In 1962 werden de huizen gesloopt. De gedenksteen kreeg toen weer zijn oude plek. Elk jaar op of rond 26 maart vindt hier een herdenking plaats.
Via een park en het winkelcentrum van Wageningen kom ik bij de Johannes de Doperkerk. Helaas is de kerk gesloten. Hier wordt sinds 2014 elke vrijdag om 12 uur in de dagkapel het Coventrygebied voor Vrede en Verzoening gebeden. Dit gebeurt ook op 160 andere plaatsen op hetzelfde tijdstip. Het gebed is ontstaan in de Engelse stad Coventry. Hier werd op 14 november 1940 de St. Michaels Cathedral verwoest bij een bombardement. Om een muur die naast het hoofdaltaar overeind was gebleven werd geschreven: ‘Vader vergeef’. Er werden in de ruïne twee grote spijkers uit de Middeleeuwen in de vorm van een kruis gevonden. Het ‘cross of nails’ is het symbool voor internationale Vrede en verzoening, een beweging die de kathedraal van Coventry als basis heeft.
Ik kom aan op het 5-meiplein. Hier staat het Nationaal Bevrijdingsmonument ‘Blote Gerrit’. Het monument toont een staande naakte man die zijn armen heft. De man met opgeheven handen symboliseert de roep om hulp en getuigt van dankbaarheid. De leeuwen symboliseren het brute oorlogsgeweld. Het monument is in 1951 door beeldhouwer Han Richters gemaakt. De man geeft uitdrukking aan de verlossing uit een groot gevaar en de dankbaarheid die daarop volgt. In het logo van het Pad van de Vrijheid zijn de contouren van dit monument opgenomen.
Op het monument zijn een paar inscripties te lezen:
Verlos mij uit der leeuwen muil
Zo zal ik Uwen naam mijne broederen vertellen
In het midden der gemeente zal ik U prijzen
Psalm 22: 22,23
Gij, die voorbij gaat, denkt gij vaak genoeg
Hoe was uw lot als niet, die dag in Mei
Gebreideld werd, wiens klauw en beet U sloeg?
Toen is Uw land bevrijd!
Ook Gij ! Ook Gij !
Prof. dr. E. L. Smelik
Tijdens een vergadering van het Nationaal Comité Herdenking Capitulatie 1945 in 1982, werd besloten om bij de jaarlijkse herdenking bij Hotel De Wereld ook de capitulatie van Japan te herdenken.
Deze inscriptie werd door Han Richters aangebracht.
Na de capitulatie op 15 augustus 1945 van Japan werd 2 september 1945 aan boord van de USS Missouri in de baai van Tokio het dokument van de overgave aan de geallieerden mede
ondertekend door luitenant-admiraal C.E.L. Helfrich namens het Koninkrijk Der Nederlanden
De fakkel van het vrijheidsvuur, dat elk jaar in de nacht van 4 op 5 ontstoken wordt, staat een eindje verderop in de Generaal Foulkesweg. Wageningen is de stad waar aan het einde van de Tweede Wereldoorlog de geallieerden onder aanvoering van generaal Foulkes en de Duitse bezetter onder generaal Blaskowitz onderhandelden over de wijze waarop de Duitse militairen zich dienden te gedragen na de capitulatie.
De koperen vuurzuil werd in 2004 ontworpen ter nagedachtenis aan prins Bernhard en voor de 60-jarige herdenking van de bevrijding. In eerste instantie stond de zuil voor Hotel De Wereld maar na discussies werd het verplaatst naar de huidige plek, een eindje verderop.
In Hotel De Wereld werd, in wat nu de ‘Grote Capitulatiezaal’ heet, op zaterdag 5 mei 1945 de capitulatie van de Duitse bezetter een feit. Nog steeds vindt in Wageningen jaarlijks een defilé van oud-militairen van Amerikaanse, Britse en Canadese afkomst plaats om de bevrijding te herdenken.
Via de Bevrijdingsstraat loop ik naar het busstation van Wageningen. Hier neem ik buslijn 303 van Hermes naar Station Ede-Wageningen, een rit van 22 minuten.
Op Station Ede-Wageningen neem ik de rechtstreekse trein naar Schiphol Airport. Daar neem ik de bus naar mijn woonplaats.
Conclusie over etappe 13 van het Pad van de Vrijheid van Rhenen naar Wageningen
Etappe 13 van het Pad van de Vrijheid is in het begin een leuke etappe in de bossen. Het deel naar Wageningen is niet interessant. Het is vooral asfalt en kilometers maken. Het wordt onderweg gebroken door een stuk klompenpad door het weiland. Ook het deel in Wageningen vond ik niet interessant. Pas rond het 5 meiplein met Hotel De Wereld, het Nationaal Bevrijdingsmonument Wageningen en het Vrijheidsvuur is het weer interessant.
Een paar punten die de aandacht vragen:
- Kazematten in de bos bij Rhenen
- Heimerstein
- Gedenksteen aan de Beekstraat
- Johannes de Doperkerk
- Hotel De Wereld
- Nationaal Bevrijdingsmonument Wageningen
- Vrijheidsvuur
De omschrijving van deze punten lees je in de wandelgids van het Pad van de Vrijheid. Ik heb ze ook ingetekend op onderstaande kaart.
Dit was de laatste etappe van het Pad van de Vrijheid. Ik heb genoten tijdens de 13 etappes van deze wandeltocht. Er zaten mindere stukken tussen maar over het algemeen was het een mooie route. Deze wandeltocht staat symbool voor de herwonnen vrijheid. Een geschenk die we moeten koesteren en blijven herdenken. Ook in deze roerige tijden van polarisatie.
Mijn route
Wandelgids
In de wandelgids over het Pad van de Vrijheid staat de route beschreven. Daarnaast bevat de wandelgids heel veel achtergrondinformatie over de Tweede Wereldoorlog en de bijna honderd markante punten langs de route. Het zijn angstige, heldhaftige en soms bizarre verhalen die de periode 1940-1945 tastbaar maken. Om de route te kunnen volgen heb je de routebeschrijving uit de wandelgids nodig. De wandelingen zijn niet gemarkeerd maar met behulp van de routebeschrijving in deze wandelgids en eventueel het GPX-bestand van je gekozen wandeling die je kunt vinden op de website van het Pad van de Vrijheid kun je niet verdwalen.
Praktische informatie
Afstand van etappe 13 van het Pad van de Vrijheid
Etappe 13 van het Pad van de Vrijheid loopt van Rhenen naar Wageningen. De afstand van deze dertiende etappe is 12 kilometer. De route loopt in het begin door het bos, daarna over asfaltwegen en een deel van een klompenpad.
Bereikbaarheid van etappe 13 van het Pad van de Vrijheid
Ik reis vanaf Schiphol met de trein naar Utrecht Centraal Station waar ik overstap op de stoptrein naar Rhenen.
Vanaf Busstation Wageningen neem ik buslijn 303 van Hermes naar Station Ede-Wageningen waar ik de rechtstreekse trein naar Schiphol neem. Met de bus reis ik verder naar mijn woonplaats.
Horeca onderweg
Onderweg kom ik langs verschillende horecagelegenheden:
- Grand Café Cunera, Grebbeweg 1a, 3911 AS Rhenen (direct naast Station Rhenen)
- Brasserie Villa Grebbeoord, Grebbeweg, 3911 AX Rhenen
- Hotel De Wereld, 5 Mei Plein 1, 6703 CD Wageningen
In Rhenen en in het centrum van Wageningen zijn veel horecagelegenheden.
Overnachten onderweg
In Rhenen en Wageningen en omgeving zijn verschillende accommodaties waar je kunt overnachten, zoals Hotel De Wereld, 5 Mei Plein 1, 6703 CD Wageningen.
Onderweg zijn er ook genoeg natuurhuisjes in Rhenen en Wageningen en omgeving te boeken waar je in de natuur kunt uitrusten van je wandeling. De natuurhuisjes liggen vaak diep verscholen in de bossen.
Pad van de Vrijheid : overzicht etappes
Het Pad van de Vrijheid is een mooie wandelroute van ongeveer 150 kilometer rondom Wageningen. Het Pad van de Vrijheid telt 13 etappes. Je loopt over de beboste hellingen van de Utrechtse Heuvelrug en de Veluwe, en door de afwisselende landschappen van de Betuwe en de Gelderse Vallei.
Deze indrukwekkende wandelroute biedt jou de mogelijkheid om al wandelend, vrijheid te herdenken, te beseffen en te beleven. In 2025 vieren we 80 jaar bevrijding, iets wat niet vanzelfsprekend is.
In de wandelgids staat heel veel aan achtergrondinformatie over de Tweede Wereldoorlog en bijna honderd markante punten langs de route die de angstige, heldhaftige en soms bizarre verhalen die de periode 1940-1945 tastbaar maken.
De volledige route van het Pad van de Vrijheid staat op de website van Pad van de Vrijheid. Ik volg het Pad van de Vrijheid van de wandelgids en vooral ook via de GPS op mijn telefoon. Er zijn GEEN markeringen onderweg. Er is per etappe een podcast gemaakt. Deze kun je vinden op de website van Pad van de Vrijheid.
Heb jij wel eens een etappe van het Pad van de Vrijheid gelopen? Wat vond je er van? Heb je een andere aanbeveling voor een lange-afstandswandeling?
Meer lezen
- Pad van de Vrijheid etappe 1 : Wageningen – Rhenen
- Pad van de Vrijheid etappe 2 : Rhenen – Opheusden
- Pad van de Vrijheid etappe 3 : Opheusden – Herveld
- Pad van de Vrijheid etappe 4 : Herveld – Valburg
- Pad van de Vrijheid etappe 5 : Valburg – Driel
- Pad van de Vrijheid etappe 6 : Driel – Oosterbeek
- Pad van de Vrijheid etappe 7 : Oosterbeek
- Pad van de Vrijheid etappe 8 : Oosterbeek – Ede
- Pad van de Vrijheid etappe 9 : Ede – Lunteren
- Pad van de Vrijheid etappe 10 : Lunteren – Veenendaal De Klomp
- Pad van de Vrijheid etappe 11 : Veenendaal De Klomp – Veenendaal Prattenburg
- Pad van de Vrijheid etappe 12 : Veenendaal Prattenburg – Rhenen
- Wandelgids ‘Pad van de Vrijheid’
- Pad van de Vrijheid
- Pad van de Vrijheid
- Wandelgids ‘Pad van de Vrijheid’
- Pad van de Vrijheid
- Pad van de Vrijheid
