Dit is mijn verslag van etappe 12 van de oudste wandelroute van Nederland van Heelsum naar Oosterbeek. Net als de vorige etappes heb ik deze etappe ook opgedeeld in meerdere etappes. Bij de ANWB noemen ze dit de 6e etappe. Het eerste deel van deze etappe loopt van Heelsum naar Oosterbeek en het tweede deel van deze etappe loopt van Oosterbeek naar eindpunt Arnhem. De afstand van deze etappe is 22 kilometer, veel te ver voor mij. Het deel van Heelsum naar Oosterbeek is 12,4 kilometer. Ik heb meer kilometers gemaakt omdat ik onderweg Kasteel Doorwerth heb bezocht. Ik heb mijn eigen indeling van etappes gemaakt, dit omdat 25-30 kilometer voor mij niet haalbaar is. Ik wandel etappe voor etappe. Veel plezier bij het lezen van en het bekijken van de foto’s in deze blog over de etappe 12 van de oudste wandelroute van Nederland.
Oudste wandelroute van Nederland etappe 12 : Heelsum – Oosterbeek
Heelsum
Ik reis met de trein vanaf Schiphol naar Station Arnhem Centraal. Vanaf Station Arnhem Centraal (de bus stopt op perron A aan de voorkant van het station en niet op het busstation) reis ik met buslijn 352 naar Heelsum. Bij de bushalte Patrimoniumweg in Heelsum stap ik uit.
Ik loop via de kronkelende Kerkweg recht op het Kerkje op de heuvel af. De kerk dateert uit 1517. Om bij de kerk te komen moet ik een paar treden omhoog. Deze kerk was vroeger een katholieke kerk, gebouwd in opdracht van de Heer van Doorwerth, eigenaar en bewoner van Kasteel Doorwerth. De kerk is in 2017 aan de binnenzijde gerestaureerd. Ik heb geluk, de kerk is open. Ik mag een kijkje nemen, de kerk wordt in gereedheid gebracht voor een trouwdienst later op de dag en het wachten is dat de bloemen gebracht worden, maar ik mag even naar binnen. Binnen zijn mooie gebrandschilderde ramen en monumentaal orgel. Het Kerkje is een Rijksmonument. De kerk is niet meer in gebruik voor zondagse kerkdiensten. De kerk wordt nog wel gebruikt voor huwelijken, uitvaartdiensten en andere kerkelijke en niet-kerkelijke bijeenkomsten. In de zomermaanden is het Kerkje op de woensdagen en zondagen geopend voor bezoekers.
Na mijn bezoek aan het kerkje op de heuvel loop ik Heelsum uit.
Ik loop onder de N225 door en daarna volgt een klimmetje naar de top van de 26 meter hoge Noordberg. Ik loop via de stuwwal tot aan de A50. Via een tunnel loop ik onder de snelweg door. Let op in dit stuk want je deelt het pad met mountainbikers.
Boersberg
Ik kom uit op de Fonteinallee. De weg is verhard en ik deel de weg met andere weggebruikers. Het is hier schitterend.
De Boersberg is een heuvelachtig gebied met schitterende bossen. De Boersberg heeft een hoogte van 63 meter. Ik kom langs een parkeerplaats en een informatiebord van Staatsbosbeheer met algemene informatie over de flora en fauna in dit gebied. Ook wandelroutes worden hier aangegeven. Hier staat ook een uitkijktoren met uitzicht op de Nederrijn en kasteel Doorwerth. Ik loop verder want die uitkijktoren ligt een eindje van de parkeerplaats en ik moet nog een flink stuk wandelen. Misschien een andere keer.
Kasteel Doorwerth komt in zicht.
Kasteel Doorwerth
De Fonteinallee komt uit op de parkeerplaats van Kasteel Doorwerth. Er zijn meerdere parkeerplaatsen bij het kasteel. Via een bruggetje loop ik naar de ophaalbrug om het kasteel in te komen.
Op het plein staat een monumentale robinia, een acacia die in 1579 is geplant. Het is de oudste boom van Nederland. De acacia heeft een stamomvang van 7 meter en moet gestut worden. In de voorburcht is Kasteelcafé De Zalmen gevestigd.
Ik loop het kasteel binnen. Door de museumwinkel bereik ik de receptie waar ik mijn museumkaart scan. Ik krijg een interessante folder mee.
Kasteel Doorwerth dateert uit de 13e eeuw en laat een beeld zien hoe mensen vroeger op een landgoed leefden. In de expositiezalen krijg je informatie over de jacht en de bosbouw. In de wapenkamer kun je een volledige uitrusting passen. Je waant zicht in het de historisch ingerichte vertrekken een kasteelbewoner. De tentoonstellingen met de geschiedenis van het kasteel, de bosbouw en de jacht in Nederland zijn te zien in de zuidvleugel van het kasteel.
Kasteel Doorwerth kent een lange geschiedenis met veel verbouwingen en adellijke bewoners. In 1260 wordt het kasteel voor het eerst genoemd. Het kasteel werd toen door de heer van Vianen belegerd en in brand gestoken. Dit was een straf die door graaf van Gelre was opgelegd om op deze manier een einde te maken met de praktijken van de roofzuchtige kasteelheer Berend van Dorenweerd. In de 15e eeuw werd het kasteel vergroot. Hierdoor ontstonden vier vleugels rondom een binnenplein. Het kasteel werd in 1837 verkocht aan Jacob Adriaan Prosper baron van Brakell. Hij liet het vervallen kasteel herstellen. Hij woonde zelf met zijn gezin van negen kinderen in het kasteel. In de omliggende bossen werden jachtpartijen gehouden en op het kasteel werden ontvangsten georganiseerd. In 1910 kreeg de vereniging ‘De Doorwerth’ het kasteel in zijn bezit. In de Tweede Wereldoorlog raakte het kasteel zwaar beschadigd. De verwoestingen van de slag rond Arnhem in 1944 lieten het kasteel als een totale ruïne achter. Duitse bommen en geallieerde beschietingen verwoestten een groot deel van het kasteel. Vanaf de jaren vijftig werd het kasteel in 37 jaar gerestaureerd. De Stichting Geldersche Kasteelen nam het beheer van het kasteel over. In 1983 werd de restauratie voltooid. In 1986 werd het kasteel heropend door prinses Juliana. In een van de zalen in het kasteel wordt een leuke film over de geschiedenis van Kasteel Doorwerth getoond.
Het thema van Kasteel Doorwerth is ‘kasteel in bedrijf’. Drie thema’s worden in dit museum behandeld: de geschiedenis van het kasteel, de jacht in Nederland en directe omgeving en de groei en ontwikkeling van de bosbouw in de omgeving van Doorwerth. Van het interieur van Kasteel Doorwerth is weinig tot niets bewaard gebleven. In het kasteel wordt een collectie tentoongesteld die speciaal voor bezoekers is verzameld.
De museumwinkel en de entree bevinden zich in de gewelven van het kasteel.
Dan begint mijn ronde door het kasteel. Ik volg de zwarte pijlen. Achtereenvolgens loop ik door:
- De keuken
- De zaal
- De bedkamer
- De eetkamer
- De hal
- De wapenkamer
- De zuidvleugel
- De torenkamer
- De herenkamer
- De gevangenis
Er zijn ook diverse expositiezalen die ik minder interessant vind. Er zijn naast het kasteel nl. nog een paar musea in het kasteel gevestigd:
- Nationale bosbouwcollectie
- Museum Veluwezoom
- Nederlands Jachtmuseum
Entree: Volwassenen: € 15,–, kinderen 4 t/m 18 jaar: € 7,50, kinderen t/m 3 jaar: gratis. Museumkaarthouders: gratis. (Prijzen zijn van 2025).
Openingstijden: Dinsdag t/m zondag van 11.00 – 17.00 uur. In de schoolvakanties is Kasteel Doorwerth ook op maandag geopend.
Adres: Fonteinallee 2b, 6865 ND Doorwerth.
Website: Kasteel Doorwerth
Lees meer: Kasteel Doorwerth in Doorwerth
Na mijn bezoek aan Kasteel Doorwerth pik ik mijn wandelroute weer op en loop om het kasteel heen. Vanaf de wandelpaden heb ik een mooi zicht op het kasteel. Aan de zijkant verlaat ik het terrein en loop ik terug naar de Fonteinallee. Ik loop om het terrein heen tot aan de Holleweg.
Landgoed Duno
De Holleweg is een kaarsrecht bospad. Deze loopt redelijk steil omhoog. Ik ben blij als ik na deze flinke klim heuvelop boven ben.
Op de top loop ik een onverhard bospad in. Het is hier klimmen en dalen via een smal pad. Het is hier schitterend. Nederland is zo mooi met dit bijzonder heuvelachtige loofbos. Dit is Landgoed Duno.
Op het landgoed ligt de Italiaanseweg. Deze autovrije klinkerweg stijgt langzaam door het bos. De weg slingert van Kasteel Doorwerth naar Doorwerth. Er zitten twee flinke haarspeldbochten in de steile weg. Een mooie weg die heel goed te lopen is omdat de weg maar langzaam stijgt. Toch loopt het flink omhoog want ik kijk af en toe in de diepte en zie dat ik flink omhoog loop. De Italiaanseweg dateert uit 1848. De weg is aangelegd om kasteel Doorwerth te verbinden met een route naar Wolfheze waar toen een net een station was geopend.
Doorwerth laat ik links liggen. Ik kom uit bij Heveadorp.
Heveadorp
Heveadorp, ik heb er nog nooit van gehoord. Het dorp is in 1915 ontstaan toen fabrikant Wilhelmi hier een rubberbandenfabriek bouwde. Heveadorp begon als woonwijk voor de werknemers van de Heveafabriek, waar producten als banden, regenlaarzen, gasmaskers en tennisballen van natuurlijk rubber werden gemaakt. De Latijnse naam van de rubberboom is Hevea brasiliensis, vandaar de naam Heveadorp. De huizen met rieten kap zijn de voormalige arbeiderswoningen. Een leuk feitje dat ik ergens las: de echtgenote van de directeur schakelde om 22 uur het licht in de woningen uit met een centrale schakelaar. De reden: de arbeiders zouden de volgende dag weer fris op hun werk verschijnen. De fabriek werd in 1962 overgenomen door Vredestein, maar werd door omzetverliezen in 1978 gesloten.
Ik loop om het dorp heen.
Valckeniersbossen
En duik de bossen weer in langs een woonwijk van Heveadorp. Dit zijn de Valckeniersbossen.
Het hooggelegen pad gaat langs de zuidelijke rand van de Arnhemse stuwwal die steil afloopt naar de Nederrijn.
Onderweg heb ik schitterende uitzichten over de rivier en de uiterwaarden. Dit gebied heet Westerbouwing. Voor me doemt een gesloten café op die alleen op zondag geopend is. Het is hier even zoeken waar de trap naar beneden naar de rivier is. De GPX die ik mee laat lopen laat een ander pad zien dan ik loop maar ik vind de trap. Omdat ik loop te zoeken, zie ik wel de plaquette die aan de muur hangt ter herinnering aan het 4e bataljon The Dorset Regiment en het 5e bataljon die hier in september 1944 tijdens operatie Market Garden gevochten hebben. Voor ik het terrein van de Westerbouwing opliep zag ik ook al een monument langs het pad. Ook deze is ter nagedachtenis aan de gesneuvelden van het 4e bataljon The Dorset Regiment en het 5e bataljon. Opdat we nooit vergeten en dankbaar zijn dat deze jonge mannen hun leven hebben gegeven voor onze vrijheid.
Via de trap naar beneden kom ik uit op de Veerweg.
Oosterbeek
Langs de Veerweg en via de bossen rond landgoed de Hemelse Berg wandel ik Oosterbeek binnen. Deze weg loopt ook weer omhoog. Het is wel een mooie weg, maar helaas wel verhard.
Deze etappe wandel ik in september, de maand waarin de jaarlijkse Airborne Herdenkingen plaatsvinden. Het is dit jaar extra bijzonder omdat het 80 jaar geleden is dat de Slag bij Arnhem plaatsvond. Onderweg kom ik veel dezelfde vlaggen tegen. Ik vraag een bewoner van Oosterbeek wat de betekenis is van deze vlaggen. Het zijn Pegasus vlaggen en banieren die binnen de Airborne-regio in de straten en bij huizen opgehangen worden bij de herdenking aan de gesneuvelden tijdens de Airborne. Er wordt stil gestaan bij de in 1944 verloren Slag om Arnhem. De Airborne herdenkingen vinden voornamelijk plaats in de zogenaamde Airborne-regio rond Arnhem, Doorwerth, Driel, Ede, Heelsum, Heveadorp, Oosterbeek, Renkum en Wolfheze.
Ik kom uit bij het Airborne Museum at Hartenstein. Dit is een museum over de Slag om Arnhem in september 1944. Het museum, gevestigd in het voormalige hoofdkwartier van de Britse troepen tijdens de slag, heeft een uitgebreide collectie wapens, kleding, uitrustingsstukken, interviews, foto’s en video’s. Aan het begin van de volgende en laatste etappe wil ik een bezoek brengen aan dit museum. Nu is het museum al gesloten.
Aan de overkant van de weg staan twee monumenten:
- Het Airborne-monument: een gedenkzuil, bekroond met een natuurstenen beeldengroep van vijf mannenfiguren. Een man die de vrijheid uitbeeldt, wordt omgeven door burgers en soldaten. Bij het gedenkteken is een informatiebord geplaatst. Op een herinneringsplaatje staan de namen van diegenen die dit project mogelijk gemaakt hebben. Het plaatje is ingemetseld in een van de muurtjes van de verlichting. Aan de voet van de zuil zijn in reliëf vier voorstellingen aangebracht: de oostkant stelt de landing van de geallieerde troepen voor, de zuidkant de hulp van de Oosterbeekse vrouwen aan de gewonden, de westkant de medewerking van het verzet aan de Airborne en de noordkant de laatste weerstand.
- Soldaat met bloemenmeisje: Dit monument is onthuld op 3 september 2011 ter gelegenheid van de 65e Airborne Wandeltocht. Deze wandeltocht wordt jaarlijks gehouden. Het monument bestaat uit een sokkel waarop een bronzen soldaat hand in hand loopt met een klein meisje dat een zonnebloem in haar andere hand heeft. De soldaat staat symbool voor de Slag om Arnhem, het meisje voor de bevrijding en vrede. Ook verwijst ze naar de ‘bloemenkinderen’ die sinds 1945 tijdens de herdenking op de Airborne begraafplaats in Oosterbeek bloemen leggen op de graven van de gesneuvelden.
Ik loop via de Stationsweg naar Station Oosterbeek. Hier moet ik wachten tot 18.30 uur omdat ik voor die tijd de volle prijs voor mijn treinrit moet betalen. Dat doe ik dus niet met mijn kortingskaart op zak. Ik neem de sprinter naar Station Ede-Wageningen, waar ik op hetzelfde perron overstap op de intercity naar Schiphol. Vanaf Schiphol reis ik met de bus naar mijn woonplaats.
Etappe 12 van de oudste wandelroute van Nederland van Heelsum naar Oosterbeek vond ik een leuke etappe. Deels verhard en ook stukken onverhard, veel klimwerk vooral na Kasteel Doorwerth. De Italiaanseweg vond ik meevallen, de Holleweg vond ik steiler dan de Italiaanseweg. Ook de weg in Oosterbeek liep omhoog. Kasteel Doorwerth is de moeite van een bezoek waard. De volgende etappe wil ik het Airborne Museum at Hartenstein in Oosterbeek bezoeken, hier had ik deze etappe geen tijd meer voor. De natuur onderweg is schitterend. Je kunt merken dat de herfst in de lucht zit.
Mijn route
Wandelgids
In het boekje ‘Te voet van Amsterdam naar Arnhem’ uit 1914 staat de oudste wandelroute van de ANWB beschreven: 150 kilometer van Station Amsterdam Muiderpoort, via het Gein naar het Gooi, Utrechtse Heuvelrug (Hilversum, Zeist, Maarn, Doorn, Amerongen), Rhenen, Wageningen, Heelsum, Oosterbeek en eindpunt Arnhem. Online heb ik een PDF bestand gevonden met het oorspronkelijke boekje van de Oudste wandelroute van Nederland.
Op de website van de ANWB kun je de routebeschrijving en de GPS-bestanden downloaden.
Praktische informatie
Afstand van etappe 12 van de oudste wandelroute van Nederland
Etappe 12 van de oudste wandelroute van Nederland loopt van Heelsum naar Oosterbeek. De afstand van etappe 12 van de oudste wandelroute van Nederland is 12,4 kilometer. Ongeveer tweederde van de route gaat over de verharde weg. In de bossen bij Doorwerth wandel je over onverharde paden.
Als je Kasteel Doorwerth bezoekt maak je meer kilometers. Deze zijn niet opgenomen in deze route. Ik heb Kasteel Doorwerth bezocht.
Bereikbaarheid van etappe 12 van de oudste wandelroute van Nederland
Met de trein reis ik vanaf Schiphol naar Arnhem Centraal Station. Vanaf perron A, die aan de voorkant van het station ligt en niet bij het busstation gaat buslijn 352 van de maatschappij Breng naar Heelsum. Ik stap uit bij de bushalte Patrimoniumweg. De busrit duurt ongeveer 18 minuten.
In Oosterbeek heb ik de trein naar Ede-Wageningen genomen (je kunt ook de sprinter naar Arnhem nemen en daar de intercity nemen) en vanaf dit station heb ik de intercity genomen naar Schiphol. Vanaf daar heb ik de bus naar mijn woonplaats genomen.
Horeca onderweg
In de bossen liggen geen horecagelegenheden. In Oosterbeek zijn genoeg horecagelegenheden. Als je Kasteel Doorwerth bezoekt, kun je in de voorburcht Kasteelcafé De Zalmen lunchen, koffie/thee drinken of een hapje en een drankje nuttigen. De Westerbouwing is alleen op zondag geopend.
Overnachten onderweg
In Heelsum, Doorwerth en Oosterbeek en omgeving zijn verschillende accommodaties waar je kunt overnachten, zoals Fletcher Hotel-Restaurant Doorwerth-Arnhem.
Onderweg zijn er ook genoeg natuurhuisjes in Heelsum, Doorwerth en Oosterbeek en omgeving te boeken waar je in de natuur kunt uitrusten van je wandeling. De natuurhuisjes liggen vaak diep verscholen in de bossen.
Oudste wandelroute van Nederland : overzicht etappes
De eerste bewegwijzerde wandelroute van Nederland werd in 1914 door de ANWB geopend. De tweede voorzitter van de ANWB, de heer Pos, kwam met het idee om een bewegwijzerde wandelroute dwars door Nederland te maken als promotie voor de ANWB. Het dagelijks bestuur plaatste in de Kampioen een vacature om het hele traject in kaart te brengen. Er waren maar liefst 242 sollicitanten. J.D.H. Beckering, kapitein van het Indische Leger, was degene die de route mocht uitwerken.
De wandelroute was bewegwijzerd met ruim zevenhonderd bordjes. Daarnaast stonden onderweg vier stenen informatiepanelen. Ook werd er een boekje met extra informatie en wandelkaarten uitgegeven. Het hele project kostte 3000 gulden. Op 26 mei 1914 werd deze wandelroute geopend. Het traject werd in 1951 geactualiseerd. In 2011 werd de oorspronkelijke route opnieuw in kaart gebracht. Ongeveer 80% van de wandelroute is nog steeds te lopen over dezelfde wegen en paden als toen. De overige 20 procent is niet meer af te leggen omdat het Nederland is veranderd.
De Oudste wandelroute van Nederland is door de ANWB verdeeld in zes etappes. De lengte van de etappes varieert van 21 tot 30 kilometer. De langste eerste etappe is 30 kilometer lang en is in twee deeletappes (1a+1b) verdeeld. De afstanden zijn voor mij te lang daarom heb ik mijn eigen etappe-indeling gemaakt. De route is vlak en voor ongeveer de helft verhard. Ik heb thuis de gratis ANWB Eropuit app gedownload om onderweg te kunnen navigeren mocht het nodig zijn.
De nummering van 1 t/m 6 heb ik in mijn versie niet aangehouden. De links in de blogs zullen verwijzen naar de oorspronkelijke indeling.
Heb jij wel eens een etappe van de Oudste wandelroute van Nederland gelopen? Wat vond je er van? Heb je een andere aanbeveling voor een lange-afstandswandeling?
Meer lezen
- Oudste wandelroute van Nederland etappe 1 : Station Amsterdam-Muiderpoort – Driemond
- Oudste wandelroute van Nederland etappe 2 : Driemond – Nederhorst den Berg
- Oudste wandelroute van Nederland etappe 3 : Nederhorst den Berg – Hilversum
- Oudste wandelroute van Nederland etappe 4 : Hilversum – Den Dolder
- Oudste wandelroute van Nederland etappe 5 : Den Dolder – Zeist
- Oudste wandelroute van Nederland etappe 6 : Zeist – Maarn
- Oudste wandelroute van Nederland etappe 7 : Maarn – Doorn
- Oudste wandelroute van Nederland etappe 8 : Doorn – Leersum
- Oudste wandelroute van Nederland etappe 9 : Leersum – Elst
- Oudste wandelroute van Nederland etappe 10 : Elst – Rhenen
- Oudste wandelroute van Nederland etappe 11 : Rhenen – Heelsum
- Oudste wandelroute van Nederland etappe 12 : Heelsum – Oosterbeek
- Oudste wandelroute van Nederland etappe 13 : Oosterbeek – Arnhem
- De oudste wandelroute van Nederland : een overzicht
- Oudste wandelroute van Nederland
- Oudste wandelroute van Nederland
