Museumtip #33 : Visserijmuseum Zoutkamp - Zoutkamp

Visserijmuseum Zoutkamp

Sinds 1994 is het Visserijmuseum Zoutkamp gevestigd in de voormalige, monumentale betonningsloods uit 1880 van Rijkswaterstaat in de oude binnenhaven van Zoutkamp. Op de havenkade staat nog een oude ijzeren hefkraan en de rails. Hierover reden de ’tonnen’ op lorries voor onderhoud naar binnen.

Visserijmuseum Zoutkamp is gewijd aan de geschiedenis en de ontwikkeling van de visserij in Zoutkamp. Zoutkamp was tot de afsluiting van de Lauwerszee in 1969 een belangrijke vissersplaats, vooral voor de garnalenvisserij. Zoutkamp moest naar vis stinken. Als Zoutkamp naar vis stonk betekende dit de vangst goed was geweest en dat de garnalenfabriek op volle toeren draaide. De bewoners van het dorp leefden grotendeels van de visvangst.

In het museum is jaarlijks een wisseltentoonstelling te zien. Deze wisseltentoonstelling heeft een relatie met Zoutkamp, de zee en de visserij. In het museum hangt nog de geur van vis, teer, hout en diesel. Je wordt teruggevoerd naar de vorige eeuw.

Vaste onderdelen in het museum zijn scheepsmodellen, visgerei, gereedschappen, de mijnzaal met veilingklok, motoren, zendapparatuur, zeekapen en een nagebouwde stuurhut en de blikvanger de Duitse garnalenkotter TÖN 2. Ook is er veel (audiovisueel) beeldmateriaal te zien.

Op de binnenplaats van het Visserijmuseum staat Siegerlida’s Hoeske, een origineel herbouwd Zoutkamper vissershuisje met een inrichting van rond 1900.

In het water voor het museum liggen de ZK 4 Albatros en de ZK 31 Neptunus.

Wat is er te zien in Visserijmuseum Zoutkamp in Zoutkamp?

Visserijmuseum Zoutkamp is gevestigd in een karakteristiek, historisch gebouw uit 1880. In het museum zie je de geschiedenis en de ontwikkeling van de Zoutkamper visserij.

TÖN 2

De TÖN 2 is een Duitse garnalenkotter met alles erop en eraan. Je kunt zien hoe er in de jaren zestig en zeventig werd gevist. Deze garnalenkotter kun je niet over het hoofd zien, want het staat midden in het museum. Met een trap kun je zelfs op het schip komen.

Siegerlida’s Hoeske

Op de binnenplaats van het museum staat het Siegerlida’s Hoeske. Dit is een origineel herbouwd Zoutkamper vissershuisje met een inrichting van rond 1900. In het huisje is te zien hoe er vroeger werd geleefd en gewerkt. Dit bescheiden vissershuisje stond vroeger aan het Kerkpad in Zoutkamp. Siegerlida Bol was de laatste bewoonster van het huisje. Het huisje zou in eerste instantie verhuizen naar het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen, maar daar is een stokje voor gestoken. In 2007 is het huisje afgebroken en middels een werk-leerproject is het huisje achter het museum herbouwd. Sinds 2009 is het Zoutkamper huisje (met de authentieke inboedel) te zien in het Visserijmuseum. Het is één van de topstukken uit de museumcollectie. Mij doet dit denken aan de inrichting van de huisjes in het Openluchtmuseum Het Hoogeland in Warffum.

Nagebouwde stuurhut van de ZK 44

De ‘Bornrif’ werd op 16 mei 1973 overvaren door de uit Rotterdam afkomstige coaster de ‘Jupiter’. In het Visserijmuseum kun je luisteren naar een unieke opname waarin Koert Sterkenburg, oud-eigenaar en -schipper, vertelt over deze rampzalige gebeurtenis. Deze nagebouwde stuurhut van de ZK 44 is een leuk onderdeel van het museum.

Mijnzaal

In de mijnzaal wordt de vis verkocht. In de zaal zit de vishandelaar achter een tafeltje met een telefoon en een laptop. Met de telefoon hebben ze contact met de klant en met de laptop kunnen ze bieden. Aan de wand hangt een groot bord met een veilingklok. De klok wijst een startprijs voor een partij vis aan. Een partij vis bestaat uit enkele kisten. De wijzer van de klok loopt dan langzaam terug naar een lagere prijs. Handelaren die een partij vis willen kopen, kunnen op de spatiebalk drukken als zij de prijs goed vinden. De handelaar die als eerste drukt, mag de vis kopen. Ik vond het jammer dat deze zaal een beetje weggedrukt is in een hoekje, aan het eind van het museum.

Motoren

De collectie van het Visserijmuseum omvat enkele historische motoren van het merk SAMOFA, Bernard Moteurs, Armstrong Siddeley en Lister. De motoren zijn afkomstig uit diverse vaartuigen. Ze zijn geschonken aan het museum. Ik vond dit niet erg interessant.

Zeekapen

Zeekapen dienen voor de navigatie op zee. Schepen kunnen zo hun positie bepalen en aan de vorm van de kaap is te zien waar deze zich bevind, zoals bij een eiland of op een zandplaat. Ze waren vaak ook voorzien van een reddingshuisje, want de scheepvaartroutes liepen vaak langs de kust. Ik vond dit niet erg interessant.

Aangespoelde voorwerpen

In een vitrine zijn aangespoelde voorwerpen te zien die tijdens de scheepsramp van de MSC Zoe in de nacht van 1 op 2 januari 2019 uit de Waddenzee zijn gehaald. Het schip verloor tijdens een zware storm 342 volgeladen containers. Een deel van de containers spoelde aan op de Waddeneilanden. Andere containers zijn van de zeebodem gehaald of drijvend gevonden. Meer dan drie miljoen kilo lading kwam in zee terecht.

Overige onderdelen

Naast bovengenoemde onderdelen zijn er ook visgerei, scheepsmodellen, motoren, gereedschappen, zendapparatuur in Visserijmuseum Zoutkamp te zien.

Garnalenkotter ZK 4 Albatros en garnalensloep ZK 31 Neptunus

Aan de voorkant van het Visserijmuseum liggen twee museumschepen, die je kunt bekijken. Wij hebben dit niet gedaan omdat het keihard regende toen wij het museum verlieten. De schepen zijn de historische garnalenkotter ZK 4 Albatros en de houten garnalensloep ZK 31 Neptunus. Deze schepen vormen samen het varend erfgoed van het Visserijmuseum Zoutkamp. De boten worden gebruikt voor vaartochten en arrangementen.

De wisseltentoonstelling Vissersvrouwen

Tijdens ons bezoek was de wisseltentoonstelling Vissersvrouwen te zien. Wij hebben niet echt doorgehad dat dit een wisseltentoonstelling is. Deze wisseltentoonstelling kun je van van 1 april tot en met 31 oktober 2023 bezoeken. In deze tentoonstelling staat de rol van de vrouw in het vissersgezin centraal. Vissersvrouwen hebben belangrijke verantwoordelijkheden, ze zijn de spil van het gezin, hebben de zorg voor de kinderen en houden zich bezig met de huishouding, waaronder het beheer van de financiën. Deze taken zijn voor de vissersvrouw zwaarder dan voor een ‘gewone’ huisvrouw. De reden: de echtgenoot en vader van het gezin is meerdere dagen per week op zee. De vissersvrouw helpt ook mee met het werk binnen het bedrijf, zoals garnalen drogen en pellen en de administratie. Tijdens deze wisseltentoonstelling zie je lief en leed, familie en werkzaamheden in de visserij en interviews met vissersvrouwen.

Dit is een leuke wisseltentoonstelling achterin het museum.

De tentoonstelling Vissersvrouwen in het Visserijmuseum Zoutkamp was te zien vanaf 1 april tot en met 31 oktober 2023

Wat vond ik van het Visserijmuseum Zoutkamp in Zoutkamp

Ik verblijf bij mijn ouders in Groningen. Samen met mijn moeder bezoek ik Visserijmuseum Zoutkamp in Zoutkamp. Een plaats die ik niet ken. Visserijmuseum Zoutkamp is een aanrader als je van kleine musea houdt. Interessant vond ik de Duitse garnalenkotter TÖN 2 en het Zoutkamper vissershuisje. Het museum deed me denken aan het Openluchtmuseum Het Hoogeland in Warffum en het Museum Kaap Skil in Oudeschild op Texel. Het Visserijmuseum Zoutkamp is een leuk klein museum. Veel voorwerpen herkennen we van vroeger. Ik houd van dit soort musea. Wij zijn er iets meer dan een uur binnen geweest.

Praktische informatie

Handige weetjes

In verschillende ruimtes kun je een QR-code scannen. Als je deze code scant krijg je uitleg over dat wat je hier ziet.
Het Visserijmuseum beschikt over een audiovisuele tour. Je kunt met je smartphone of tablet bij verschillende voorwerpen in het museum de QR-code scannen. Je krijgt dan of een video, 360 graden foto’s of historische geluidsopnames te zien/horen. Je krijgt een kijkje achter de schermen van het museum. Ook thuis kun je alles nog een keer beluisteren en bekijken via de webapp van het Visserijmuseum Zoutkamp. Het is een mooie aanvulling op dat wat je ziet in het museum ziet.
In de winkelruimte van het Visserijmuseum Zoutkamp is een Toeristisch Informatie Punt ingericht. Hier kun je fiets-, wandel- en vaarroutes kopen en informatie inwinnen over de bezienswaardigheden in de buurt.
In de entree is naast het Toeristisch Informatie Punt ook een museumwinkel gevestigd.
Er is geen horecagelegenheid in het Visserijmuseum. Om de hoek van het museum zijn meerdere horecagelegenheden, zoals Restaurant ZK86 en Restaurant – ijssalon de Boeter.
Er worden groepsrondleidingen door een oud visserman gegeven. Tijdens deze rondleiding vertelt hij over de visserij en brengt de geschiedenis tot leven. Er is geen apart tarief voor deze rondleiding, alleen de entree voor het museum, de gids is gratis. Een rondleiding duurt ongeveer een uur. Reserveren is gewenst.
Vanuit het museum worden ook andere activiteiten georganiseerd, zoals Zeehondentocht Engelsmanplaat, Lauwers-arrangement, Beurtvaart op het Reitdiep, Dorpswandeling met gids en Varen over de maren. Meer informatie staat op de website van het Visserijmuseum Zoutkamp. Ook organiseert het museum bijzondere vaartochten op het Reitdiep, het Lauwersmeer en de Waddenzee met de historische garnalenkotter ZK 4 Albatros en de houten garnalensloep ZK 31 Neptunus.
Voor kinderen is er een struunroute. En ze kunnen een knopendiploma behalen, vissen vangen of kleuren in de kinderhoek.
Sinds 2020 hebben zes musea langs de Groninger Waddenkust de handen ineengeslagen als Groninger Waddenmusea onder het motto ‘Bezoek ons allemaal voor het complete verhaal.’ De deelnemers zijn: het Visserijmuseum in Zoutkamp, Landgoed Verhildersum in Leens, Museum Wierdenland in Ezinge, Kloostermuseum Sint Bernardushof in Aduard, Openluchtmuseum Het Hoogeland in Warffum en de Menkemaborg in Uithuizen. Dit is het derde museum van de Groninger Waddenmusea die ik bezoek. De andere drie musea staan op mijn lijstje om een keer te bezoeken als ik weer in Groningen ben.

Bereikbaarheid

Zoutkamp is met de auto en het openbaar vervoer bereikbaar.

Auto
Als je vanuit de richting van de stad Groningen komt neem je vanaf de rondweg Groningen richting Winsum, Wehe den Hoorn naar Zoutkamp. Dit is de N361. De snelste route is om via Aduard, Zuidhorn, Grijpskerk naar Zoutkamp te rijden. Dit zijn de N355 en N388. In Zoutkamp rijd je langs de haven naar Reitdiepskade. Je parkeert je auto gratis voor het museum of aan het eind van de straat naast Restaurant ZK 86.

Openbaar vervoer
Je reist met Qbuzz lijn 65 of lijn 63 vanuit Groningen naar Zoutkamp v.v. De dichtsbijzijnde bushalte is de S H Woldringhstraat. Actuele trein- en bustijden vind je op de website van Qbuzz.

Fiets
Kom je op de fiets, dan kun je je stalen ros bij de ingang van het museum plaatsen.